Theatermaker Priscilla Vaudelle: ‘De Bijlmer zit in alles wat ik doe’

Was het de lockdown? Thuis in de Bijlmer, chagrijnig bladerend door de mails over afgeblazen voorstellingen en geschrapte opdrachten, groeide in Priscilla Vaudelle begin vorig jaar als vanzelf de behoefte iets gróóts te doen. “Een voorstelling met een rode loper,” vertelt de 39-jarige theatermaker van LostProject lachend. “En het moest een musical worden, een musical over het leven in de Bijlmer. Over het culturele kapitaal van de bewoners, maar ook over de zorgen die veel jonge mensen momenteel hebben over hun toekomst in de wijk.”

Een dik jaar later gaat in de kleine zaal van Frascati de voorstelling Bims in première. Voorlopig nog zonder rode loper, maar als eerste van drie delen die moeten worden samengesmeed tot een volwaardige musical die volgend jaar op reis kan door het land. Het is een echte Bijlmer-productie, in die zin dat alle betrokkenen in het stadsdeel wonen of er hebben gewoond. Vaudelle: “Het stuk gáát over ons, over de kleinkinderen van de opa’s en oma’s die hier vanaf de jaren zeventig zijn neergestreken. De voorstelling is grounded in de Bijlmer.”

Vanaf het balkon

Als inspiratiebron diende de Amerikaanse musical Hamilton uit 2017 van Lin-Manuel Miranda. Aan de hand van rapmuziek vertelt het stuk het levensverhaal van de zwarte politicus Alexander Hamilton. Miranda groeide op in Washington Heights in New York en de geschiedenis, de cultuur en de bewoners van de wijk lopen als een rode draad door zijn werk. “Hetzelfde heb ik met de Bijlmer,” vertelt Vaudelle, die voor Bims een samenwerking aanging met componist Alvin Lewis en songwriter Glen Faria, die allebei ook geworteld zijn in Zuidoost. “De Bijlmer zit in alles wat ik doe.”

Bims vertelt het verhaal van vier jongeren die tijdens de avondklok vanaf het balkon van hun flat met elkaar in gesprek gaan over hoe het was om in de Bijlmer op te groeien. Het is een lofzang op een lang verguisd stadsdeel waar in de loop van vijftig jaar verschillende culturen een veilige plek naast elkaar vonden. Vaudelle vindt dat die rijkdom van de Bijlmer onvoldoende over het voetlicht komt in de media. “De beeldvorming is overwegend negatief. Er is veel belangstelling voor schietpartijen en weinig aandacht voor de successen, voor de glorie van Zuidoost.”

De theatermaker woonde zelf vanaf haar vierde in het stadsdeel, eerst in Gein en Venserpolder, later in de flat Hofgeest. “Ik heb een onbezorgde jeugd gehad en herinner me de dancebattles op straat en het vlechten van haar in de bushokjes. Voor het haar van de witte vriendinnetjes gebruikten we heel veel gel, anders lukte het niet. Er was een echte Bimscultuur. Dat de Bijlmer anders was, leerde ik pas toen ik op mijn 26ste naar de theateropleiding van de HvA ging. Daar kreeg ik voor het eerst vragen over mijn billen. En of ik weleens dode mensen op straat had zien liggen.”

Bijlmer voor beginners

De musical is een stoomcursus Bijlmer voor beginners. Vaudelle: “Tijdens een doorloop hadden we een zaal vol eerstejaars van de HvA. De meesten waren nog nooit in de Bijlmer geweest. Na afloop waren ze enthousiast en wilden ze het liefst meteen naar de metro. Het is zo belangrijk welke verhalen mensen te horen krijgen.”

Met de voorstelling richt Vaudelle zich ook op jongvolwassenen uit Amsterdam, met name de mensen die eerder naar een festival gaan dan naar het theater. “Het gaat nu als een lopend vuurtje door de wijk. Alle voorstellingen zijn uitverkocht.”

Want: er zit ook een scherp randje aan de voorstelling. De euforie over de bijzondere geschiedenis en samenstelling van de wijk wordt getemperd door vragen over de toekomst. Nu de Bijlmer is ontdekt als aantrekkelijk en betaalbaar woongebied voor mensen van buiten, vragen veel jongeren in het stadsdeel zich af of zij er kunnen blijven? Het is een kwestie waarmee de makers ook te maken hebben. Vaudelle: “Onder de 1200 euro is het al nu heel lastig om een huurwoning te vinden. Welke zzp’er kan dat elke maand betalen?”

Spook van de gentrificatie

Het spook van de gentrificatie duikt dus ook op het toneel op. Het is een ingewikkelde materie, vindt de theatermaker. “Het is natuurlijk goed dat de Bijlmer een mooiere en betere wijk wordt. Daar heeft iedereen baat bij. Het wordt bitter als de groepen die zich hier als eerste hebben gevestigd nu worden verdreven om plaats te maken voor mensen van buiten. De Surinaamse, Antilliaanse en Afrikaanse gemeenschappen hebben eigenaarschap in de Bijlmer. Ze verdienen het om te worden betrokken bij de veranderingen.”

BIMS van Priscilla Vaudelle (LostProject) in coproductie met Frascati Producties. De voorstellingen in Frascati zijn uitverkocht. Vanaf januari in het land.