Regisseur Remy van Heugten: ‘Jonge jongens die vanuit diepe frustratie en eenzaamheid tot geweld komen, wat gebeurt daar?’

Acht jaar nadat hij er zijn speelfilmdebuut Gluckauf presenteerde in de Tiger Competitie, is Remy van Heugten (46) terug op het International Film Festival Rotterdam met zijn tweede film: Mascotte. De film is vanaf morgen ook in de rest van het land te zien.

Opnieuw brengt Van Heugten een indringend portret van een gezin op drift. Waar Gluckauf draaide om de relatie tussen een vader en zoon, is de vader in Mascotte juist de grote afwezige. Tiener Jeremy (debutant Liam Jeans) neemt de facto die rol in binnen het gezin, nadat moeder Abbey (Maartje Remmers) met hem en zijn jongere zusje vertrok bij zijn vader. Gaandeweg de film wordt langzaam duidelijk waarom.

Maar Van Heugten en scenarist Gustaaf Peek waken ervoor Jeremy’s langzame ontsporen eenduidig in de schoenen van zijn ouders te schuiven. Van Heugten: “In film zie je vaak: vader en moeder slaan het kind, dus het kind wordt slecht. Dat is wel erg kort door de bocht.”

In plaats daarvan weeft Mascotte een complex web van factoren en omstandigheden die maken dat Jeremy steeds verder radicaliseert – niet zozeer politiek, maar vooral maatschappelijk. Hij doet mee aan georganiseerde knokpartijen en raakt steeds verder losgezongen.

Vechtscènes

Van Heugten en Peek zagen dat steeds meer, vertelt de regisseur in Rotterdam. “Je had die schietpartij in Alphen aan den Rijn in 2011, en vervolgens waren er meer van dat soort gebeurtenissen. Waar we jonge jongens zagen die vanuit een diepe frustratie en eenzaamheid tot geweld komen. We vroegen ons af: wat gebeurt daar?”

Mascotte is niet bedoeld als eenduidig antwoord op die vraag, maar als een onderzoek. Daarin spelen vele factoren een rol. Er is Jeremy’s relatie met zijn moeder, gekenmerkt door een misschien wel té grote wederzijdse afhankelijkheid die een knauw krijgt wanneer Abbey gaat daten. Er is Jeremy’s worsteling met een misvorming in zijn gebit. Maar ook de steeds hartelozer behandeling van personeel en patiënten in de zorginstelling voor verstandelijk gehandicapten waar zowel Abbey als Jeremy werken speelt mee.

Zo schiet Mascotte bewust heel veel kanten op. Toch gaat het voor Van Heugten uiteindelijk allemaal om hetzelfde thema. “Het draait om verlangen,” zegt hij. “We verlangen allemaal naar geluk en naar verbinding, Jeremy is op zoek naar verbinding en dat verlangen blijft onvervuld.”

Dat thema komt zelfs in de vechtscènes terug, waarin Jeremy als onderdeel van een groep hooligans tegenover een andere groep komt te staan. “Ook daar blijft voor hem een bepaald verlangen onvervuld. We zochten naar die dramatiek – anders ben je gewoon naar knokken aan het kijken. Daarom blijven we in die scènes ook dichtbij Jeremy – we hebben wel groter gedraaid, overzichtsshots en zelfs beelden met een drone, maar dat hebben we allemaal niet gebruikt. Je moet echt met hem die gevechten beleven. En het belangrijkste was om die gevechten niet te romantiseren. Het geweld is echt en het geweld is hard en het doet pijn.”

Oproep in boksschool

Jeremy’s moeder Abbey is in het verhaal een belangrijke katalysator. Ook zijn jongere zusje heeft haar eigen verhaallijn, waarin ze bij de furry subcultuur betrokken raakt – simpel gezegd: mensen die dierenpakken dragen. Van Heugten: “Haar verhaallijn staat bewust bijna los van het gezin, omdat zij ook een beetje vergeten is.”

Maar uiteindelijk rust de film vrijwel volledig op de schouders van de jonge, als acteur debuterende hoofdrolspeler Liam Jeans. “We vonden hem via een oproep in een boksschool,” vertelt Van Heugten. “Hij viel direct op, omdat hij in de improvisaties ongelooflijk goed kon kijken. Hij heeft zo’n scherpe blik – alsof elke scène een boksgevecht is.”

Van Heugten: “Hij is Nederlands kampioen geweest, volgens mij omdat hij zich megagoed kan concentreren én durft mee te gaan in een moment. Hij hoefde die rol dus ook niet helemaal te doorgronden. Daarmee bedoel ik niet dat hij zo is als Jeremy, totaal niet, maar het draaide vooral om in het moment de dingen doen.”

Een alomvattend antwoord op de problemen die de film toont, heeft Mascotte niet – dat was ook nooit de opzet. “Maar ik denk wel dat de sleutel in het gezin ligt,” zegt Van Heugten. “Als je daar steun krijgt, en je identiteit leert vormen op een gezonde manier, dan kun je je als je opgroeit behoorlijk wapenen tegen al die verwarring in de wereld om je heen. Maar op het moment dat je dat niet hebt, wordt het heel moeilijk.”

Mascotte draait deze week nog op het International Film Festival Rotterdam en is vanaf donderdag te zien in Het Ketelhuis, Rialto VU en Pathé City.