Recensie White Balls on Walls: vooral taal lijkt belangrijk in debat over inclusiviteit in het Stedelijk

“Er hangen alleen maar witte makers in deze zaal,” zegt directeur van het Stedelijk Museum Rein Wolfs over de opzet van een nieuwe tentoonstelling. “Ja,” kaatst een curator terug, “maar het zijn wel vier vrouwen en maar één man.” Documentairefilm White Balls on Walls laat zien hoe goede bedoelingen onverhoopt kunnen veranderen in pijnlijk tellen en turven.

Met White Balls on Walls laat regisseur Sarah Vos de kijker toe tot inclusiviteitsvergaderingen van het bestuur van het Stedelijk Museum. Daar blijkt de aandacht vooral uit te gaan naar inclusie van kunstenaars: aan de hand van de identiteit van de makers, die hier op twee assen wordt gemeten (kleur en gender), wordt bepaald of het Stedelijk inclusief genoeg is.

Over de inclusie van het publiek wordt daarbij geen woord gerept. Ook niet over klasse, trouwens. Want slechts een kleine minderheid in de kunstwereld komt uit een lage economische klasse. De geschiktheid van curatoren wordt gemeten aan hun prestigieuze opleiding. Een pijnlijke scène maakt duidelijk hoe elitair de kunstwereld is: “Dit kunstwerk is voor mensen met een kleine portemonnee,” zegt een kunsthandelaar. De prijs: 2800 euro.

De gesprekken gaan vooral over het gebruik van de juiste termen. Taal is belangrijk. Maar als inclusiviteit alleen wordt gemeten aan onze kennis van de juiste terminologie, lopen we het risico om het uitdragen van deugd boven het belichamen daarvan te plaatsen.

White Balls on Walls legt schijnbaar moeiteloos het ongemak daarvan bloot. In de laatste scène horen we hoe Vos het woord ‘kunstenares’ in de mond neemt. Dat mag niet meer, zeggen de medewerkers van het museum. Daarop volgt een supercut van momenten waarop de medewerkers zelf het woord ‘kunstenares’ gebruiken. Deze scène moet misschien de hypocrisie van het Stedelijk blootleggen, maar toont vooral het gevaar van het meten van inclusiviteit aan het juiste taalgebruik.