Recensie: Podcast De Taxioorlog belicht een duistere episode in de recente Amsterdamse geschiedenis

Het lijkt voor de 24-jarige radioverslaggever Sander ’t Sas die woensdagavond een avonddienst als zovelen te worden. Tot hij wordt afgestuurd op een oploopje bij het politiebureau in de Warmoesstraat. Het is 26 januari 2000 en ’t Sas, tegenwoordig verslaggever bij EenVandaag, is bij aankomst getuige van het uitbreken van wat de taxioorlog zou gaan heten.

Ter plaatse proberen zo’n tweehonderd taxichauffeurs van de Taxicentrale Amsterdam (TCA) het politiebureau te bestormen om een gearresteerde collega te ontzetten. De woede borrelt al een tijdje en is ontstaan door een regeringsbesluit dat de liberalisering van de taximarkt tot doel heeft. Het vergunningstelsel dat dan geldt, wordt drastisch opengebroken.

TCA was monopolist

Tot dat moment mochten in Amsterdam alleen chauffeurs met een door TCA verstrekte vergunning hun ritten rijden. TCA was zo in feite monopolist. Omdat het aantal vergunningen beperkt was, liepen de prijzen ervan gigantisch op. Volgens sommigen tot wel 300.000 gulden per licentie. In ruil daarvoor hadden de chauffeurs wel een gegarandeerd inkomen, aangezien de vraag naar vervoer het aanbod overtrof en de prijzen zo werden opgestuwd.

Met de afschaffing van de vergunningen zagen de chauffeurs niettemin hun investering waardeloos worden. Zeker omdat zich al snel een concurrent op de markt meldde: Taxidirekt. De nieuwkomers hadden volgens nieuwe regels gelijke toegang tot de taxistandplaatsen in de stad, en boden daar ritten aan voor prijzen die onder die van TCA lagen. De gevestigde orde reageerde woedend. TaxiDirektchauffeurs werden opgewacht, in het nauw gedreven en met honkbalknuppels mishandeld.

Grootschalige confrontatie

’t Sas spreekt voor zijn podcast 23 jaar na dato opnieuw met de hoofdrolspelers van toen. Die blijken er nog vrijwel net zo geharnast in te zitten als in de hitte van het conflict. In die zin is het jammer dat TCA-directeur Dick Grijpink niet wilde meewerken. Hij bood destijds aan om de advocaatkosten te betalen voor chauffeurs die geweld pleegden en gaf raddraaiers zo de facto een vrijbrief.

Ook gebruikt ’t Sas zijn eigen archiefmateriaal. Zijn reportage over de eerste grootschalige confrontatie tussen de chauffeurs op de standplaats bij het Centraal Station zorgt voor prachtige kleuring. En het terugblikinterview dat hij met TaxiDirektdirecteur Peter Fonkert heeft, leidt tot nieuwe inzichten. Fonkert bleek de rellen die op de standplaatsen ontstonden eigenhandig te hebben georkestreerd om publiciteit te genereren.

“Als we onze chauffeurs naar die standplaatsen stuurden, zei ik tegen de pers: ‘Kom maar kijken. Het is wachten tot de eerste klap valt.’ Nou, dat duurde vaak hoogstens 5 minuten.” Het is, zegt Telegraafmisdaadverslaggever John van den Heuvel die de zaak destijds ook intensief volgde, ‘een wonder dat er geen doden zijn gevallen’.

De Taxioorlog van BNR is te beluisteren op alle platforms.