Recensie Net echt: Vlaamse schrijfster Saskia de Coster speelt opnieuw een gezinsspel met (auto)fictie

Ze rondde haar nieuwe roman, vier jaar na het veelbesproken Nachtouders, af tijdens een maand isolement in een glazen kooi, bij wijze van artistieke performance, in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen. De Vlaamse Saskia de Coster speelt in Net echt opnieuw een spel met fictie en autofictie.

‘Je blijft maar schrijven over gezinnen. Alsof je met ieder verhaal een stempel dieper door je huid drukt tot hij in je vlees geschroeid staat en deel van je lijf uitmaakt, tot de inkt opgenomen is in je bloedbaan,’ lezen we in een van de interventies in Net echt waarin de auteur ons rechtstreeks toespreekt. Is deze roman een zoveelste variant op de beroemde beginzin van Tolstojs Anna Karenina: ‘Alle gelukkige gezinnen lijken op elkaar, elk ongelukkig gezin is ongelukkig op zijn eigen wijze’?

Daar lijkt het op. Zeker is dat De Coster thema’s beroert die ze al vaker onder de loep nam. Zoals de angst van ouders dat zij niet genoeg van hun kind zullen kunnen houden (Nachtouders) of disfunctionele gezinnen en relaties (Wij en ik), met vaak een rebellerende, licht ontsporende dochter.

Seismograaf

In het eerste hoofdstuk van Net echt is de bom al gebarsten bij het koppel Manon en Max. Hevig worstelende veertigers, met hun opgroeiende dochter Noah als argeloze maar nerveuze toeschouwer. Want: ‘Een kind onderzoekt haar ouders de hele tijd, als een seismograaf op zoek naar ondergrondse trillingen.’

Wat volgt is een vrij uitvoerige – en soms nogal obligate – reconstructie van hoe het zover kwam, vanuit het wisselende perspectief van de drie protagonisten. De Coster dropt hen in het gegentrificeerde Borgerhout, ‘de op-één-na-slechtste buurt in Antwerpen’. Manon en Max kochten er in hun prille verliefdheid een krakend herenhuis ‘met veel potentieel’ in de (fictieve) Blauwstraat.

Max is weliswaar architect, maar ze nemen de horde van de ‘Aanslepende Verbouwingen’ door ze grotendeels uit te stellen. Tot juriste Manon haar carrière voorrang begint te geven bij een Amerikaanse start-up die de verhuur van lege parkeerplaatsen bestiert en twijfelaar Max ontslag neemt bij het architectenbureau om de rol van de zorgende huisman op zich te nemen. Ze zitten op een tikkende tijdbom vol huiskamerdrama, met overspel als extra katalysator. En ook de rol van Noah en het huis zijn niet te onderschatten.

Ambitie en mislukking

Verschanst De Coster zichzelf achter haar personages of spiegelt ze zich er juist in? Op dat laatste zinspeelt ze op de op zwart papier afgedrukte tussenkomsten over bedrog, fictie, gezinnen, verliefdheden of een vaderrelatie. Ongetwijfeld zullen veel lezers zich herkennen in de ambitie en de mislukking van de zwaarmoedige Max en de daadkrachtige Manon. Toch schuurt Net echt te zelden, ook omdat De Coster ondanks een aantal prangende scènes te voorspelbaar te werk gaat en de clichés niet altijd ontloopt.