Qmusic-dj Joost Swinkels: ‘Met deze podcast wilde ik mijn vader tot leven wekken’

Hij weet het wel zeker. De muziek die Joost Swinkels in de avonduren via Qmusic de ether in stuurt, zou zijn vader, een jazzliefhebber, grotendeels verschrikkelijk hebben gevonden. Maar Piet Swinkels zou ook enorm trots zijn geweest op het werk van zijn zoon Joost als radio- en podcastmaker.

Maar om zo’n podcast helemaal aan hem te wijden? “Mijn vader vond het niet erg om in de belangstelling te staan, maar dit project had hij waarschijnlijk iets te veel eer gevonden. En anders had hij zich toch zeker even bemoeid met het taalgebruik. Hij kon waanzinnig goed schrijven. ‘Die zin is niet mooi zo, Joost.’ Dat hoor ik hem wel zeggen.”

De podcast Liefs, papa Piet is een project van en voor Joost Swinkels (25) zelf. Ontstaan uit een eenvoudig verlangen: zoveel mogelijk te weten komen over zijn vader die op zijn vijfde uit zijn leven verdween. “Toen een aantal jaar terug mijn oma overleed, zei mijn moeder: ‘Nu zijn haar verhalen over papa ook dood.’ Dat zette me aan het denken. Ook zijn broers, zussen en vrienden worden ouder. Ik wilde iedereen spreken, zodat ik hun verhalen op de plank heb. Gewoon voor mezelf en voor mijn latere kinderen.”

Maar er viel hem iets op. Elke keer als Swinkels op de radio over zijn overleden vader sprak, regende het reacties. “Al was het maar twee zinnetjes, het raakte luisteraars. Ik bedacht me dat mijn zoektocht ook waardevol kon zijn voor wie hetzelfde heeft meegemaakt.”

Piet Swinkels (1955-2003) was leraar Engels aan de meao in Helmond, hobbytoneelregisseur en freelancejournalist voor het Eindhovens Dagblad, waarvoor hij onder meer theater recenseerde. Dat laatste deed hij zonder terughoudendheid. Na een voorstelling van Jules Deelder schreef Swinkels dat de Rotterdamse dichter ‘alleen voor het geld’ op het podium had gestaan.

Ook zijn twee zoons Coen (1996) en Joost (1997) wilde hij zijn blik op de wereld meegeven. Over hun geboortejaren schreef hij hen een schrift vol brieven. Over dagelijkse gebeurtenissen, maar ook over de lessen die het leven hem had geleerd. Het brievenboek van Joost eindigde anders dan gepland: aan het einde van dat jaar bleek de leukemie die eind jaren tachtig nog succesvol was bestreden, teruggekeerd.

Niet lang daarna begon Piet Swinkels opnieuw aan zijn zoons te schrijven. Een dagboek van zijn ziekteproces. Tenminste, dat denken de twee zoons, die het schrift 20 jaar lang niet hebben willen openslaan. De vraag of Joost wil lezen wat zijn vader in zijn laatste maanden aan zijn jongens schreef, is de rode draad van de podcast.

Het boekje met brieven ligt al twintig jaar onaangeroerd bij je moeder thuis. Waarom wilde je het tot nu toe niet lezen?

“Ik vond dat ik er de leeftijd nog niet voor had. Kies ook maar eens een moment om de brieven te lezen die je vader schreef toen hij de dood dichterbij voelde komen. Ik vroeg me af ik opnieuw de rouw in zou worden getrokken. Was ik daar wel sterk genoeg voor?”

“Maar weet je wat het ook was? Als ik alles zou lezen, had ik daarna niets meer om nog te ontdekken, dan is er nooit meer een-op-eencontact. En dat wilde ik toch uitstellen. Als ik nog iets heb dat hij speciaal voor mij heeft geschreven, is hij nog niet helemaal dood.”

Wat hoopte je dat je zoektocht zou opleveren?

“Ik wilde hem in mijn hoofd weer deels tot leven wekken. Ik heb geen levendige herinneringen aan hem. Van hoe hij me elke avond in bed legde, weet ik niets meer. Het is ook lastig te zeggen wat ik zelf in de loop der jaren heb ingekleurd. Van een mooie foto van ons twee dacht ik zeker te weten dat die op vakantie in Frankrijk was gemaakt. Mijn moeder vertelde me nu dat dat gewoon een uitstapje naar Breda was. Mijn herinneringen hadden me voor de gek gehouden.”

Waarom ben je juist in deze levensfase zo met je vader bezig?

“Ik heb een paar jaar geleden echt last gehad van het gemis. Ik was zoekende, leefde voor mijn gevoel met de handrem erop. Ik vroeg me af waar dat vandaan kwam. Mijn moeder is een heel zorgzaam iemand, geen type van grote risico’s. Was mijn vader avontuurlijker? Lijk ik eigenlijk wel op hem?”

“Ik liep vast in die vragen en begon hem erg te missen. Ik sprak erover met een psycholoog. Die verbond het overlijden van mijn vader met de dood van mijn voormalige schoonvader en het wegvallen van de twee mannen met wie mijn moeder na mijn vaders dood relaties had. Er bouwde zich zo een soort verlatingsangst op. Zelfs als mijn toenmalige huisgenoot even boodschappen ging doen, voelde de stilte soms moeilijk.”

Op wat voor momenten mis je hem?

“Het kan je zomaar overvallen. Dat je in de rij voor de kassa van de Hema staat en een man nog snel een paar fietslampjes ziet pakken, omdat zijn zoon die dingen altijd vergeet.”

“Maar bijvoorbeeld ook in mijn werk. Toen ik net bij Qmusic zat, combineerde ik de radio nog met een studie media, informatie en communicatie. Was het slim om me helemaal op de radio te richten en te stoppen met die studie? Ik kom uit een onderwijsfamilie, dus dat laatste voelde beladen.”

“Mijn moeder gaf heel lief advies, maar soms wil je gewoon ook wat vaderlijke richting. Ik gokte dat hij me had aangeraden mijn hart te volgen. Rond diezelfde tijd won ik een Marconi Award als aanstormend radiotalent. Dat heb ik als extra aanmoediging opgevat om volledig voor de radio te gaan.”

Heb je hem beter leren kennen door deze podcast?

“Ik heb het gevoel van wel. Mijn vader was lief, warm en onwijs intelligent. En een echte journalist: heel nieuwsgierig en kritisch.”

En lijk je erg op hem?

“Uiterlijk ben ik een echte Swinkels. Mijn broer Coen lijkt ook op hem en heeft ook zijn aanleg voor talen en interesse in kunst en cultuur. Ik ben redelijk sportief. Daar had mijn vader helemaal geen last van. De interesse in media delen we dan wel weer.”

“Van zijn vrienden hoorde ik dat hij flink kon vloeken. Echt op zijn Brabants: godnondeju! Ik moest meteen denken aan die keer dat ik bericht kreeg van de Bond tegen het Vloeken. In een radio-uitzending had ik mijn borst laten harsen en daarbij flink gevloekt van de pijn. Om het commentaar dat ik daarop kreeg moest ik met terugwerkende kracht extra hard lachen.”