Pleasure geeft een genuanceerde, maar onverbloemde kijk op de porno-industrie

“Business or pleasure?” De vraag wordt maar één keer gesteld in het drama Pleasure, meteen in de eerste scène, maar komt keer op keer terug in de film. Die ene keer wordt ie gesteld door de Amerikaanse douane aan beginnend pornoster Bella Cherry (een ongelooflijke acteerprestatie van nieuwkomer Sofia Kappel). “Pleasure,” antwoordt ze volmondig, want ze is van Zweden naar Los Angeles gevlogen om haar droom na te jagen: als pornoster door te breken. En daar heeft ze zin in.

Maar business or pleasure, zaken of plezier, is ook meteen de wezenlijke vraag als het gaat om de porno-industrie zelf. Is het plezier dat de acteurs tijdens hun scènes uitstralen echt of is het allemaal slechts spel? En hebben de acteurs soms lol in hun vak of gaat het hun alleen om het geld? Vinden ze het leuk om tegenspelers te vernederen of doen ze alsof? Cherry krijgt tegenstrijdige adviezen. Om het te maken in de industrie, moet je vooral plezier hebben, adviseren ingewijden haar tijdens haar eerste shoot. Maar wanneer haar grenzen worden overschreden in een hardcore scène, verzekeren de mannen op de set haar dat ‘het gewoon business is’.

Onverbloemde kijk

De Zweeds-Nederlandse productie behandelt verschillende aspecten van de industrie – van door vrouwen geleide pornosets waar de instemming van de acteurs centraal staat tot onveilige sets waar de mannelijke acteurs doen wat ze willen.

Het resultaat lijkt authentiek, voor zover een buitenstaander dat kan beoordelen. Dat komt op z’n minst door de nauwe samenwerking met ervaringsdeskundigen: behalve Kappel zijn alle acteurs op de een of andere manier verbonden met de porno-industrie.

Pleasure verschaft een genuanceerde maar onverbloemde kijk op de porno-industrie in Hollywood, gezien door de ogen van een jonge vrouw die er bewust voor kiest om pornoactrice te worden. In feite vertelt de film het standaardverhaal van een jonge vrouw die haar droom probeert te verwezenlijken en daar zoveel voor over heeft, dat ze zichzelf langzaamaan uit het oog verliest.

Maar Pleasure springt er in dit soort verhalen uit. Dat komt niet alleen door de industrie waarin het zich afspeelt — dat zou de film een gimmick maken — maar ook door de fenomenale vertelling. Daarin komen alle aspecten van cinema samen – van de cinematografie tot de filmmuziek. De filmmuziek valt bijvoorbeeld op door het terugkerende gebruik van operazang. Zo contrasteert de film twee versies van vrouwelijk gekerm: een die wordt gezien als een uiting van onze banaalste verlangens en een die wordt geprezen als de hoogste kunst.

Pleasure is bovenal een genuanceerde ontleding van instemming. ‘Je hoeft niets te doen wat je niet wilt’ is een zin die pornoproducenten herhalen, maar die telkens een andere betekenis heeft. Soms geruststellend, soms aftastend, soms dreigend. En hoewel het waar is dat Bella Cherry technisch gezien van de set kan lopen, is ze in feite machteloos: als ze in het midden van een scène stopt, loopt ze het risico om nooit meer te worden geboekt. Ze zal bovendien niet worden betaald voor het werk dat ze tot dan toe heeft verricht.

Empathische blik

Centraal in deze vertelling staat Cherry’s veranderende relatie tot de vrouwen in het veld. Waar ze eerst de waarschuwing van haar manager opvolgt om afstand te bewaren tot de collega’s met wie ze samenwoont, groeit Cherry gaandeweg dichter naar hen toe. Maar kun je als vrouw in een vrouwonvriendelijke wereld verblijven, zonder daarbij zelf ook vrouwonvriendelijk te worden?

Pleasure vangt de glamoureuze, aantrekkelijke kant van sekswerk, maar legt vooral de vinger op de zere plek. De film slaagt erin om expliciete en soms gruwelijke scènes niet voyeuristisch te laten aanvoelen, door zuinig om te gaan met details en te focussen op Cherry’s gezicht. De volhardende maar empathische blik van debuterend regisseur Ninja Thyberg, die hiervoor alleen kortfilms heeft gemaakt, maakt het kijken tijdens sommige scènes moeilijk, maar nooit ondraaglijk.

In Pleasure bewandelt Thyberg bedreven het grensgebied tussen kritiek en viering. Elke scène, van de gruwelijkste tot de meest opzwepende, weet de twee uitersten te vermijden. Dus: business or pleasure? Het antwoord ligt ergens daartussenin.