Platenhoezen in de seventies: hoe een enorm varken richting Heathrow vloog

Platenhoezen werden in de jaren zeventig kunst. De tentoonstelling The Art of Hipgnosis in het Groninger Museum laat zien hoe klassieke hoezen van albums van Pink Floyd, 10cc en Led Zeppelin tot stand kwamen.

Op de hoes van het in 1977 verschenen Pink Floydalbum Animals zweeft een varken tussen de schoorstenen van het Londense Battersea Power Station, een in 1983 gesloten kolencentrale langs de Theems. Tegenwoordig denk je bij zo’n afbeelding snel aan Photoshop, maar dat bestond in de jaren zeventig zelfs in de fantasie van sciencefictionschrijvers niet. Er hing echt een gigantisch opblaasbeest tussen die schoorstenen.

Het Britse ontwerpersbureau Hipgnosis schakelde er de in opblaasobjecten gespecialiseerde Nederlandse kunstenaar Theo Botschuijver voor in. Het werd een heftige fotoshoot. Alles ging goed met de grote ballon, tot het touw brak. Tot ieders verbijstering waaide het beest richting vliegveld Heathrow.

In paniek belde Botschuijver de luchthaven: ‘There’s a giant, inflatable pig coming your way.’ Volgens de overlevering was de flegmatieke reactie aan de andere kant van de lijn: ‘Could you spell that please?’ Ongelukken zijn er niet gebeurd die dag, maar het scheelde niet veel.

Tienduizenden ponden

Platenhoezen mochten wat kosten in de jaren zeventig. Zeker die van Hipgnosis. Het ontwerpbureau ontving voor een enkele hoes vaak tienduizenden dollars of ponden. Het werkte dan ook met de allergrootsten uit de popmuziek. De volledige titel van de tentoonstelling over de totstandkoming van deze platenhoezen in het Groninger Museum is wat dat betreft veelzeggend: The Art of Hipgnosis: Pink Floyd, Led Zeppelin, Genesis, Paul McCartney, Peter Gabriel & 10cc.

Pink Floyd was in 1968 de eerste groep waarvoor Hipgnosis een hoes bedacht. De band kwam uit Cambridge, net als Storm Thorgerson, Aubrey Powell en Peter Christopherson, de oprichters van Hipgnosis. Pink Floyd zou een vaste afnemer blijven, ook nadat het bureau in 1970 naar Londen verkaste, waar het een pand betrok in Denmark Street, zeker destijds dé muziekstraat van de stad.

In Groningen is een aparte zaal gereserveerd voor het hoesontwerp van Pink Floydalbum The Dark Side of the Moon. Terecht, want de iconische hoes met het regenboogprisma is Hipgnosis’ bekendste ontwerp. De bijna vijftig jaar geleden uitgebrachte plaat is met 45 miljoen verkochte exemplaren een van de grootse successen uit de popgeschiedenis. Typerend voor Hipgnonis is de hoes van The Dark Side of the Moon echter niet. Het gaat om een grafisch ontwerp, terwijl de ontwerpen van het bureau draaiden om fotografie, vooral geënsceneerde fotografie. Een enkele foto vereiste een productie zoals ze verder alleen in de filmwereld voorkwamen.

Een koe in het weiland

De hoes van Wish You Were Here uit 1975, ook van Pink Floyd, waarop twee heren elkaar de hand schudden terwijl één van hen in brand staat? Die meneer, een stuntman, stond voor de foto écht in lichterlaaie. En reken maar dat alles een flink aantal keren over moest. Als gezegd, het mocht wat kosten.

Platenhoezen werden in de jaren zeventig kunst en Hipgnosis speelde een grote rol in die ontwikkeling. Voorheen was het gebruikelijk dat op de hoes een foto van de groep of artiest stond. Hipgnosis rekende daarmee af. Op de hoezen was het vaak zelfs vergeefs zoeken naar de naam van de artiest of de titel van de plaat.

En het was ook zeker geen uitgemaakte zaak dat een hoesfoto van Hipgnosis een directe link met de muziek op de plaat had. Niemand die weet waarom op de hoes van Pink Floyds Atom Heart Mother een koe in een weiland staat, maar het werd wel een van de bekendste platenhoezen uit de pophistorie.

Tekst gaat verder onder de foto.

Hipgnosis bestond van 1968 tot 1983. Zeker in de jaren zeventig was een platenhoes van het bureau een statussymbool onder popgroepen. Van de drie oprichters is alleen Aubrey Powell nog in leven. Hij was nauw betrokken bij de tentoonstelling in het Groninger Museum, dat een naam heeft opgebouwd als museum voor exposities rond popmuziek. David Bowie werd er in 2016 geëerd met een reizende tentoonstelling. Een soortgelijke expositie over The Rolling Stones had danig te lijden onder de pandemie, maar is komende zomer weer te zien in Groningen.

Band on the Run

The Art of Hipgnosis, ook een internationale tentoonstelling, sluit goed aan bij die exposities. Het is een ruim opgezette, aantrekkelijke tentoonstelling die het ook goed zal doen bij pop- en designliefhebbers die de jaren zeventig niet bewust hebben meegemaakt.

De geboden informatie is soms wel wat summier. Voor het in 1973 verschenen album Band on the Run van Paul McCartney and Wings maakte Hipgnosis een hoes waarop Paul en Linda McCartney staan afgebeeld als criminelen die proberen te ontsnappen uit een gevangenis. Onvermeld in Groningen blijft dat de medegevangen op de hoes werden gespeeld door onder meer acteurs James Coburn en Christopher Lee. Dat is toch leuke informatie, zou je zeggen.

Storender is dat de tekstbordjes spelfouten bevatten. Onterechte apostroffen, verkeerd spatiegebruik, dat werk. Het zal het gevolg zijn van het al te letterlijk vertalen van Engelse teksten. Er zijn ergere dingen, maar suf staat het wel, zeker in een museum.

The Art of Hipgnosis, Groninger Museum, t/m 14 mei