Peter van der Vorst: 'Ik probeer echt niet om mensen aan het huilen te maken'

Het is een van de langstlopende moordzaken in Nederland: de zogenaamde 'butlermoord'. In 1983 overlijdt in Amsterdam de gefortuneerde Dorothea van Wylick op 72-jarige leeftijd.

Een jaar eerder is de toen 38-jarige Dick van Leeuwerden bij Van Wylick aan de slag gegaan als butler. De twee bouwen een hechte band op. Sterker nog, na een tijdje besluiten ze te trouwen - ondanks het grote leeftijdsverschil. Dat betekent ook dat Van Leeuwerden recht heeft op de helft van het vermogen van Van Wylick.

Vijf weken na het huwelijk komt Dorothea van Wylick om het leven. Een arts geeft na het overlijden een verklaring af van een niet-natuurlijke dood. Van Leeuwerden zou de weduwe een cocktail van alcohol en medicijnen hebben toegediend. Van Leeuwerden houdt vol onschuldig te zijn - de cocktail kreeg Van Wylick dagelijks voor het slapen gaan - maar hij wordt in 1985 veroordeeld voor moord.

Het is een van de zaken die Peter van der Vorst (45) vanaf dinsdag behandelt in zijn nieuwe RTL-programma Onschuldig?!. Van der Vorst heeft vier jaar lang met advocaten Geert-Jan en Carry Knoops vijf zaken gevolgd waarbij de veroordeelden claimen onschuldig te zijn.

In een eerste aankondiging werd het programma de Nederlandse variant op Making a Murderer genoemd. Dat is ambitieus.
"Haha, dat heb ik niet verzonnen. Toen Netflix Making a Murderer uitzond, was ik al een half jaar bezig met het project. We dachten dus niet: laten we die succesvolle, prachtige serie eens even gaan nabootsen. Daarbij: in Making a Murderer wordt één zaak tien afleveringen lang gevolgd, wij maken telkens één afgeronde aflevering over een zaak."

Hoe heeft u bij het programma aangehaakt?
"Door RTL Boulevard, eigenlijk. Bijna vier jaar geleden hadden we een itempje over Dick van Leeuwerden. Daarin werd het Innocence Project van Geert-Jan en Carry Knoops genoemd. Zij hebben een herzieningspraktijk en doen in Nederland de meeste van dit soort zaken. Dat doen ze in veel gevallen belangeloos, omdat de meeste veroordeelden geen cent hebben. Het kost enorm veel tijd, omdat de Hoge Raad in Nederland niet zo meegaand is als het gaat om het heropenen van zaken."

"Het item bij Boulevard raakte me. We hadden toen net Lucia de Berk en Ina Post gehad. In een gesprek met Geert-Jan vielen mij de schellen van de ogen en hoorde ik zoveel onrecht. Je denkt eerst nog: dat gebeurt in Amerika, waar mensen onterecht op death row zitten, maar als je het rijtje zaken in Nederland bekijkt, is het groepjes mensen dat alsnog is vrijgesproken echt het topje van de ijsberg. Slecht politieonderzoek, onder druk verklaringen afdwingen, het is gewoon vaak gebeurd."

Is Knoops uw keurmerk? Ik kan me voorstellen dat u zelf niet kunt beoordelen welke claim op onschuldigheid terecht is.
"Natuurlijk. Ik denk soms ook: moet ik dit geloven? Is deze persoon te vertrouwen? Maar Geert-Jan en Carry hebben eerst grondig onderzoek gedaan voordat ze zich vastbijten in een zaak. Ze overtuigen mij eigenlijk heel snel met het bewijs dat er is."

Was het moeilijk veroordeelden mee te laten werken?
"Het is absoluut in hun belang en ze wilden allemaal graag meewerken. Als je eenmaal het stempel van moordenaar hebt gekregen, word je voor de rest van je leven zo gezien. Niemand wil meer met je werken en in veel gevallen laat ook de familie je vallen."

"Ze hebben rock bottom bereikt en willen eerherstel. Dat lukt overigens zeker niet in alle gevallen. Er moet écht veel ­gebeuren voordat de Hoge Raad een zaak heropent en de uiteindelijke uitspraak kan ook nega­tief uitpakken. Het is in de uitzendingen opgebouwd als een thriller."

Spannende hulp-tv.
Beslist: "Nee, het is geen hulp-tv. In dit geval volgen we slechts het onderzoek van Knoops."

U probeert de veroordeelden toch te helpen het recht te laten zegevieren?
"Dat doen wij niet, dat doen Geert-Jan en Carry Knoops. Alleen op Curaçao hebben we, bij de zaak van Frailon Pieter, financieel bijgedragen aan het onderzoek. Puur omdat er geen geld beschikbaar was voor fatsoenlijk onderzoek en de zaak dat wel verdient."

Bent u het zat om over hulp-tv te praten?
"Nee, maar het genre heeft natuurlijk een negatieve klank gekregen. Alles wat je erover zegt is eigenlijk te veel. Ik zeg altijd: joh, als je iemand kan helpen in een tv-programma en je doet het op een integere manier en mensen zijn zelfs jaren later nog blij met de hulp die ze hebben gekregen, wat is daar mis mee?"

"Ik maak niet zomaar hulpprogramma's. Verslaafd! gaat over een fors probleem in de maatschappij, waar heel veel ouders en kinderen mee te maken hebben. Dat programma heeft bijgedragen aan het bespreekbaar maken, daar ben ik van overtuigd. Dat geldt ook voor Gepest!, dat ik eerder maakte."

"Met Onschuldig?! hoop ik dat de politiek wakker wordt geschud. Dat er ooit een potje komt voor mensen die claimen onterecht veroordeeld te zijn. Het is gericht op misstanden aan de kaak stellen, veel meer dan dat ik iedereen zo nodig wil helpen."

De kritiek richt zich meer op het maken van ­entertainment over de rug van mensen die in de problemen zitten.
"Jaja, ik ken de kritiek. Het gepiep over de muziekjes en effecten die gebruikt worden. Wij vertellen een verhaal dat we voor zo veel mogelijk mensen interessant willen maken. Ik probeer echt niet om mensen aan het huilen te maken, maar ik vind wel dat je mag zien dat mensen geraakt zijn door het onderwerp waarover het gaat. Een ingehouden emotie komt soms veel krachtiger over dan tranen die continu stromen."

Hoe gaat u om met de kritiek?
"Als het op zijn plaats is, probeer ik er iets mee te doen. In het AD schreef Angela de Jong een pittige column over RTL, maar het maakt helemaal niet uit hoe je daarop reageert, want 'jullie kunnen niet tegen kritiek'. Dat is bullshit. Het klopt dat in het begin van het seizoen programma's niet scoorden zoals we met zijn allen bij RTL hoopten."

"Inmiddels is dat behoorlijk bijgetrokken. Ik vind het vooral onnodig dat er persoonlijke aanvallen worden geuit aan het adres van met name Erland Galjaard, Roland Molendijk en Humberto Tan. Dan denk ik: jongens, we maken maar tv. Waarom zo venijnig? Het leedvermaak begrijp ik niet."

Maakt het verschil of u een programma als Van der Vorst ziet sterren of Onschuldig?! maakt?
"Niet echt. Uiteindelijk gaat het erom een verhaal zo interessant mogelijk over het voetlicht te brengen. Bij Onschuldig?! gaat het over zwaardere thema's. Ik ben benieuwd of dat aanslaat. Ik vind dat we echt verhalen hebben gevonden die gezien moeten worden, maar true crime heeft het als genre best lastig. Spreekrecht van Angela Groothuizen vond ik een goed programma, maar scoorde toch niet fantastisch."

Voor dit seizoen Van der Vorst ziet sterren ging u langs bij Boef, Maan de Steenwinkel en Monica Geuze - de nieuwe generatie makers.
"Het is alweer de veertiende serie, dat verbaast mij ook nog steeds. Vloggers - Boef en Monica - zijn toch de nieuwe sterren. Ik vind het heel knap dat zij een stevig bestand volgers hebben weten te creëren en op die manier hun geld ­verdienen. Het is een manier van tv-maken die ik niet ken, maar ben je een ster, dan hoor je in mijn programma thuis."

Ik begin erover omdat u met uw productiehuis Vorst Media ook te maken zult hebben met veranderingen van mediagebruik.
"Dat is zeker waar. En dat is soms best moeilijk. Wat dat betreft ben ik al een ouwe lul. De nieuwe generatie klopt op de deur en denkt sneller. Het hoeft er ook allemaal minder mooi uit te zien. De kijkers die naar lineaire tv kijken, lopen weg naar andere platformen en wij moeten proberen ze daar ook te bedienen. Dat is een weg die ik nog aan het zoeken ben als producent. We maken veel televisieprogramma's, maar online zijn we minder aanwezig. Dat pad proberen we te ontdekken."

U studeerde politicologie. Heeft u daar als tv-maker profijt van?
"Ik wil altijd óók iets maken dat maatschappelijk geëngageerd is. Als ik alleen sterren zou interviewen, zou ik daar geen voldoening in vinden. Het podium dat je op tv hebt, leent zich voor maatschappelijke onderwerpen."

U tikt op sociale media ook nogal eens mensen met onfrisse meningen op de vingers.
"Veel minder dan voorheen. De hype Twitter is wel voorbij, geloof ik. Ik het begin ging ik nog wel de discussie aan, maar dat is vermoeiend hoor. Ik heb me ook wel een tijdje druk gemaakt over Geert Wilders en zijn uitingen. Hij heeft me op een gegeven moment geblokt."

Geblokt door Wilders en als royalty-expert had u ruzie met de koning en werd u uit de Vereniging Verslaggevers Koninklijk Huis gegooid.
"Zo klinkt het of ik een enorme donquichot ben, haha. Je kunt als presentator alleen in quizjes gaan staan en je aan de oppervlakte houden, of je probeert eens wat. Ik ben ooit bij de Gay Krant begonnen onder Henk Krol. We stonden destijds behoorlijk op de barricaden: voor het homohuwelijk, voor de wet gelijke behandeling, tegen discriminatie. Je mag best de beuk erin gooien, vind ik."

In 2016 presenteerde u een maand lang RTL ­Late night, u viel ook nog weleens in voor Humberto Tan. In dat soort talkshows wordt dagelijks gepraat over maatschappelijke thema's, maar dit jaar bedankte u voor de rol.
"Ik vond het ontzettend leuk om te doen, maar het was ook heftig. Een maand voordat ik die zomermaand in 2016 deed, kreeg mijn vader een herseninfarct, overdag was ik nog bezig met andere programma's en er bleef nauwelijks tijd over voor man en kind. Conclusie: na die maand was ik totaal gesloopt."

"Ik heb meteen aangegeven dat ik die rol in de toekomst niet per se ambieerde. Beau heeft het dit jaar fantastisch gedaan. Voor hem was het een ultieme droom die uitkwam, dat had ik minder."

Wat is wel de ultieme droom?
"Ik heb vaker gezegd dat ik graag ooit nog eens een goed ontbijtprogramma maak, zoals Today in Amerika: een mix van journalistiek, nieuws en entertainment. Je hebt nu Goedemorgen Nederland van WNL, maar je merkt dat er nauwelijks geld beschikbaar is. Het is mijn tv-uitdaging dat nog eens van de grond te krijgen."