Must see: Valley of the Gods is een ongrijpbaar beest van een film

Het leven van John (Josh Hartnett) is aan het afbrokkelen. Zijn vrouw heeft hem verlaten, zijn baan in de reclamewereld staat hem tegen en de tip van zijn therapeut om geblinddoekt achteruit door de stad te lopen heeft ook geen verlossing gebracht. Dus rijdt hij in zijn donkerrode pick-up naar de Vallei van de Goden in Utah, haalt een bureau uit zijn kofferbak en begint aan het boek dat hij altijd heeft willen schrijven.

Onderwerp van dat boek moet de steenrijke en enigmatische Wes Tauros (John Malkovich) worden, die in de vallei uranium uit de grond wil winnen. Het leidt tot verdeeldheid onder de daar nog levende Navajo-indianen, voor wie de vallei niet zomaar een stuk land is, maar de residentie van hun goden.

Majewski benadrukt de zielen die het landschap herbergt met zandstenen rotsformaties die gezichten lijken te dragen en een baby zo zwaar als steen, de navelstreng de bergen in slingerend. Daar tegenover is de wereld van Tauros vergeven van zielloze relieken. Een koninklijke Rolls-Royce wordt afgeschoten met een metershoge katapult en er wordt een aria gezongen in een replica van de Trevifontein. In een macabere beeldentuin staan Tauros’ dierbaren in steen vereeuwigd.

Als je het onvergelijkbare Valley of the Gods dan toch ergens mee wilt vergelijken, komen titels als Wim Wenders’ Bis ans Ende der Welt, Richard Kelly’s Southland Tales en Cloud Atlas van de gezusters Wachowski in gedachten. Films die glorieus struikelen over hun ambities, die in gelijke delen frustreren en fascineren.

Films ook die zelfs aan de greep van hun makers lijken te ontsnappen. Valley of the Gods is een warboel van half uitgewerkte verhaallijnen, waarbij het is alsof Majewski met de personages en de toeschouwer verdwaalt in het universum van Tauros. Daarvan wordt het nooit helemaal duidelijk hoe het zich verhoudt tot de realiteit daarbuiten. Of tot de tijd.

Valley of the Gods is een clash tussen een oude en nieuwe wereld, tussen twee tegengestelde visies op onze relatie tot de aarde. De film is tegelijk een commentaar op de perversiteit van rijkdom, van miljardairs die zich wentelen in lege decadentie, en op het volk dat zich aan de grillen van die rijken uitlevert.

En bovenal is het een poging het sublieme te vangen. Een poging die stukslaat, zoals elke poging daartoe gedoemd is stuk te slaan, maar de splinters zijn verbluffend.