Meer dan afzeggingen: dit was de beste muziek van 2020

De muziekwereld heeft betere jaren gekend. Een vrijwel complete drooglegging qua livemuziek, het was twaalf maanden geleden amper voorstelbaar.

Toch was 2020 meer dan een aaneenschakeling van afzeggingen. Het was ook het jaar waarin muziek een nieuwe, vermoedelijk steviger, verankering kreeg in het dagelijks leven. De thuiswerkende mens zorgde voor een opeenvolging van streamingrecords. De cijfers van de totale muziekconsumptie zijn er nog niet, maar die zullen ongetwijfeld pieken laten zien.

Zelfs zonder nieuw werk van geheide kaskrakers als Adele, Billie Eilish, Ed Sheeran, Drake, U2 of Coldplay, zal 2020 de boeken ingaan als een van de vruchtbaarste muziekjaren ooit. Grote namen als Taylor Swift, Run the Jewels en zelfs The Rolling Stones benutten de plotselinge ruimte in hun agenda’s voor het maken van sterke, urgente muziek.

Bijzonder veel topalbums

Maar het was de muziek die al eerder bedacht was voor dit jaar, die het meest indruk maakte. Het aantal topalbums was veel groter dan gemiddeld. Zo bleek popster Dua Lipa voor het eerst in staat een heel album lang op topniveau te presteren, leverden Bruce Springsteen en Bob Dylan ouderwetse kwaliteit en verdiende het ontroerende Song for our Daughter van Laura Marling veel meer aandacht dan het nu kreeg.

Ook in eigen land was de kwaliteit hoog. In een verkiezing van tijdschrift Oor riepen de verzamelde vaderlandse popcriciti Bitterzoet van Eefje de Visser uit tot het beste album van het jaar. Het was de eerste keer dat een Nederlandse vrouw die eer te beurt viel. De Visser werd omringd door sterk werk van collega’s als Typhoon (het langverwachte Lichthuis), Sevdaliza (Shabrang), Sticks (Stickmatic) en Danny Vera (The New Now). Die laatste stootte en passant met Roller Coaster Queen van zijn troon in de Top 2000.

En dan was er plots ook het wonderlijke fenomeen Sault. Het mysterieuze Britse collectief bracht critici in vervoering met twee hypnotiserende albums met duistere disco en weidse house. De vraag wie er schuilgaat achter de groep is een fraaie cliffhanger voor 2021.

Een nieuwe jaar waarin al die mooie albums hopelijk ook weer een zinderende live-uitvoering krijgen.

Peter van Brummelen

1. Sault - Untitled (Rise) - (Forever Living Originals)

De Amerikaanse Civil Rights Movement van de jaren zestig leverde een vracht aan protestmuziek op. Het hedendaagse Black Lives Matter vindt vooralsnog weinig weerslag in de muziek. Het belangrijkste album in dit verband komt ook nog eens uit Engeland. Het mysterieuze en ongekend productieve Londense collectief Sault verklankt het zwarte ongenoegen in een indrukwekkende mix van soul, R&B, jazz, hiphop en afro.

2. Paul Weller - On Sunset - (Polydor)

Een zestiger inmiddels, maar ook nog altijd heel productief. En relevant. Op On Sunset herenigde Paul Weller zich met Mick Talbot, zijn gewezen muzikale partner in The Style Council. Veel soul en veel hammondorgel dus weer.

3. Matt Berninger - Serpentine Prison - (Book Records)

Het eerste soloalbum van de zanger van The National. Waar bij die band bombast altijd op de loer ligt, is dit een heel ingetogen album. Berninger maakt singer-songwritersmuziek die stemmig en soulvol tegelijk is. Serpentine Prison werd opvallend genoeg ­geproduceerd door soulveteraan Booker T. Jones.

4. Bob Dylan - Rough and Rowdy Ways - (Columbia)

En ja, die doet ook nog gewoon mee. In het jaar waarin Dylan (79) de rechten van zijn songs verkocht voor het astronomische bedrag van 300 miljoen dollar, verscheen ook Rough and Rowdy Ways, het eerste album in lange tijd met eigen materiaal. Onheilspellend en duister en daarmee een perfecte pandemiesoundtrack.

5. Gorillaz - Song Machine, Season One: Strange Timez - (Warner)

In elk nummer heeft Damon ­Albarn, de baas van Gorillaz, een collega of complete groep te gast. Het levert een bont album op. Een ouwelullenonderonsje is Song Machine allerminst; veel van de gasten staan nog aan het begin van hun carrière. Heel fijn is wel de bijdrage van treurwilg op leeftijd Robert Smith van The Cure.

Stefan Raatgever

1. Laura Marling - Song for our Daughter - (Chrysalis Records)

Laura Marling heeft geen dochter, maar fantaseerde er eentje en schreef haar tien brieven. Samen vormen ze een fraai sober ge­orkestreerd poststuk waarin Marling haar kind waarschuwt voor de valkuilen van het leven. Marling bracht haar album versneld uit om middenin de eerste lockdown troost te kunnen bieden. Een ­beslissing die lof verdient.

2. Bruce Springsteen - Letter to You - (Sony Music)

Ze zijn weer herenigd. De E-Street Band en zijn frontman Bruce Springsteen. Bijna allemaal de 70 gepasseerd, maar wat een energie komt er vrij als ze samen in een opnamestudio worden opgesloten. In vier dagen speelden ze Springsteens mijmeringen over verlies en sterfelijkheid in. Hartenwens voor 2021: drie uur lang The Boss in het Goffertpark.

3. Ray LaMontagne - Monovision - (RCA Records)

Dat Ray LaMontagne een van ’s werelds mooiste raspstemmen bezit, was bekend. Hij zong er al prachtige liedjes mee. Vaak melancholisch, altijd recht uit het hart. Monovision is zijn constantste werk tot nu toe. Hoewel hij als vanouds ook de donkere kanten van het bestaan aanroert, is de grondtoon er een van hoop en troost. Mooiste lied: We’ll Make it Through.

4. Dua Lipa - Future Nostalgia - (Warner Music)

Een glorieus popalbum waarop ­supertalent Dua Lipa met een blik van nu naar de muziek van haar jeugd kijkt. Een vleugje disco, een snufje funk en een flinke dot jarentachtigpop. Tekstueel laveert Lipa tussen female empowerment en onverbloemde seks. De zangeres deint niet langer mee op de golven van de hitlijsten, maar heeft haar eigen toon gevonden.

5. Gregory Porter - All Rise - (Decca Records)

Album dat na een half jaar uitstel slechts aan kracht bleek te hebben gewonnen. Gregory Porter had All Rise al klaar toen de actualiteit hem op volle snelheid inhaalde. Zijn broer, aan wie hij de ode Thank You had gericht, overleed aan corona. En Porters songs over het racisme in zijn jeugd kregen dankzij de Black Lives Matterprotesten nieuwe ­betekenis.

Erik Voermans

1. Hannes Minnaar - Nox - (Challenge Classics)

Alles is geweldig aan de cd Nox van de Nederlandse pianist Hannes Minnaar. Repertoire, uitvoering, hoesontwerp, tekst in het boekje. En dan te bedenken dat Minnaar het zichzelf met Ravels Gaspard de la nuit en het veeleisende titelstuk van Rob Zuidam en Schumanns Nachtstücke nauwelijks moeilijker had kunnen maken.

2. Yuri Honing - Bluebeard en Avalon Songs - (Challenge Records)

Tenorsaxofonist Yuri Honing bracht in 2020 twee magistrale platen uit, een met zijn Acoustic Quartet en een met pianist Wolfert Brederode. De sfeer van beide cd’s is verwant: nachtblauwe melancholie of zelfs droefenis, waarin iedereen zich moeiteloos kan verplaatsen; zeker nu. Op beide cd’s staan louter ijzersterke stukken, waarvan de zeggingskracht wordt vergroot doordat de musici in dienst van elkaar spelen. Grote kunst.

3. Katharine Dain en Sam Armstrong - Regards sur l’infini - (7 Mountain Records)

Zelden tref je een cd waarop de stukken zo perfect in elkaar grijpen als op Regards sur l’infini van prachtsopraan Katharine Dain en pianist Sam Armstrong. Daardoor realiseer je je hoe zeer de muziek van Saariaho, Debussy, Delbos, Messiaen en Dutilleux aan elkaar verwant is. Het totaal is hier meer dan de som der delen.

4. Les Siècles - Moesorgski, Ravel - (Mountain Records)

Het Franse orkest Les Siècles grossiert onder leiding van François-Xavier Roth in memorabele cd-uitvoeringen en dit is er ook ­alweer een van. Moesorgski’s Schilderijen van een tentoonstelling (in de orkestratie van Ravel) en la valse van Ravel zoals je deze repertoirestukken nog niet eerder hoorde. Briljant gespeeld ook.

5. Bach - Sei solo - (ECM)

De tweede opname die de Oostenrijkse violist Thomas Zehetmair van Bachs Sonates en Partita’s voor viool solo maakte (33 jaar na zijn eerste poging), benadert zowel technisch als muzikaal de perfectie. Met een schitterende toon wekt hij alle stukken tot leven. Je zou je kunnen voorstellen dat ook Bach zelf hier tevreden over zou kan zijn.

Rajko Disseldorp

1. Raw Roets - Dromen In Kleur - (Couture 33/Top Notch)

Het gebeurt weinig dat ik op gebied van Nederlandstalige hiphop nog écht word verrast. Man In Nood van Willem was vorig jaar de laatste keer. Toen kwam Dromen In Kleur van de Rotterdamse rapper Raw Roets. Op elk nummer hoor je de zorgvuldigheid. Het album is hoopvol en persoonlijk én Raw Roets maakte een aantal van de sterkste refreinen in jaren.

2. Sor - Professor - (Noah’s Ark)

Sor uit Amsterdam-Zuidoost is het eigenzinnigste Nederlandse talent van dit moment. Professor is een plaat die zowel qua rap als qua producties ijzersterk in elkaar steekt. En dan te bedenken dat de nog jonge Sor alles zelf produceert. Het kan niet anders dan dat dit voor Sor pas het begin is.

3. Vic Willems - Doemdenker/Wonderkind - (Excelsior Recordings)

De enige niet-rapper in dit lijstje. Vic Willems zingt Nederlandstalige popliedjes en bracht dit jaar het album Doemdenker/Wonderkind uit. Het waarom is een raadsel, maar deze plaat heeft amper aandacht gekregen. Willems maakt wonderschone liedjes die doen denken aan grootheden als Spinvis, Raymond van ’t Groenewoud en Henny Vrienten.

4. Jiri11 - Sin City - (Sin City Records)

Na een heel jaar zonder muziek verscheen van de Limburgse rapper Jiri11 onlangs de ep Sin City. Wat die plaat vooral zo sterk maakt, is de samenhang tussen de zeven nummers. Het is een prettig geheel. Bij het beluisteren van Sin City kun je gewoon niet om zijn talent heen.

5. Diverse artiesten - De Fik 1 - (Burning Fik)

Het label van de Amsterdamse rappers Faberyayo en Abel is een verzamelplaats geworden voor artistiek raptalent. Op verzamel­album De Fik 1 is iedere Burning Fikartiest te horen en dat levert een zeer vermakelijke plaat op. Het nummer Abella Danger, een ode aan de Amerikaanse pornoactrice, van labelbaas Abel en de jonge Gotu Jim, is mijn favoriet.