Martin Ros (1937-2020): een vurige propagandist van het boek

Waar hij ook ging, altijd had Martin Ros een of meer plastic tassen met boeken bij zich. Wie hij verdacht van ook maar de minste belangstelling voor boeken, werd door hem zo ongeveer besprongen. Uit de tas kwam een boek dat met bijna religieuze toewijding werd aangeprezen: “Dit is een bóek, daar staat álles in!” Op foto’s die op kantoor of bij hem thuis waren gemaakt, zat hij steevast tussen torenhoge stapels boeken.

Uitgever Martin Ros, die dinsdag op 83-jarige leeftijd overleed, was een zeldzaam enthousiaste liefhebber en propagandist van het boek in al zijn verschijningsvormen. Boeken over de Tweede Wereldoorlog en wielrennen hadden zijn grootste belangstelling, maar hij las alles. En dan ook echt alles. Bij uitgeverij De Arbeiderspers, waar hij werkte van 1964 tot 1997, was hij samensteller van Privé Domein, een honderden titels tellende reeks autobiografieën en egodocumenten. Ook haalde hij succes­auteurs als Maarten ’t Hart en Boudewijn Büch naar de uitgeverij.

Duizenden stukjes

De liefde voor het lezen kreeg hij niet van huis mee. Martin Ros groeide in Hilversum op in een arbeidersbuurt die Klein Rome werd genoemd, omdat iedereen er katholiek was. Behalve dan de buurman, die protestant-christelijk was. In de rubriek De Klapstoel vertelde Ros in Het Parool dat hij en zijn broers bij de buurman geregeld het dagblad Trouw uit de brievenbus trokken om de krant in ‘duizenden stukjes’ te verscheuren.

Maar toen Ros eenmaal ging lezen, was het snel gedaan met zijn katholicisme. Wel hield hij aan zijn gelovige jeugd een levenslange liefde voor het wielrennen over. Ter bestrijding van wat Ros net als meneer pastoor ‘het hele erge’ noemde (seks), raadde de kerk jongens aan veel te sporten. Vooral wielrennen zou goed zijn voor het beteugelen van lustgevoelens.

Slavenopstanden

Ros’ grootste held was de wielrenner Fausto Coppi (in Het Parool: “Die had een geur van ontucht om zich heen, stemde op de communistische partij, sprak zijn talen, las boeken!”), over wie hij ook een boek schreef. Net zo makkelijk schreef hij over de oorlog of slavenopstanden op Haïti. Zijn jonge jaren beschreef hij in Herinneringen aan mijn rijke Roomse jeugd.

Bekend werd hij door zijn medewerking aan de Tros Nieuwsshow op Radio 1, waarin hij tussen 1985 en 2007 elke zaterdag gesproken boekrecensies verzorgde. Na een pleidooi voor alweer een ge-wél-di-ge uitgave tegen presentatrice Mieke van der Weij: “Lees dat boek, Mieke, léés het!”