PlusAchtergrond
Live meekijken in de betonnen tuin van het het Kröller-Müller Museum
De opknapbeurt van de tuin van Jean Dubuffet in het Kröller-Müller Museum is live te volgen. Het schilderen van de zwarte lijnen is de laatste fase van het project.
Ondertussen in Otterlo… werkt men aan de restauratie van een bijzonder kunstwerk. Een kunstwerk waar je in mag en overheen mag lopen. Misschien is het wel het meest betreden kunstobject van Nederland: Jardin d’émail in de beeldentuin van het Kröller-Müller Museum. (Wie is er niet groot mee geworden, zou je bijna zeggen.)
Nee, ook Kröller-Müller, in Nationaal Park De Hoge Veluwe, is gesloten. Toch kunnen we naar Otterlo. We kunnen naar die emaillen tuin, we kunnen hem zien, maar we kunnen hem alleen niet aanraken.
Op de website van het museum kunt u live meemaken hoe Jardin d’émail wordt gerestaureerd. Via een timelapsevideo ziet u de vorderingen. Ook wordt uitvoerig uitgelegd wat de restauratie precies behelst. Bijvoorbeeld dat er 4,8 kilometer aan zwarte lijnen moet worden geschilderd. Met de hand en met een kwast.
Boom en twee struiken
Eerst iets over het werk. Jardin d’émail is een beeldhouwwerk van de Franse kunstenaar Jean Dubuffet (1901-1985). Het is een 600 vierkante meter grote, ommuurde, golvende, betonnen tuin met een laag kunsthars en beschilderd met zwart omlijnde witte vlakken, waardoor de techniek émail-cloisonné wordt nagebootst. In de tuin staan een boom en twee struiken, van hetzelfde materiaal. Het publiek kan via een trap het art-brutkunstwerk betreden.
Dubuffet voltooide Jardin d’émail in 1974, op een door hem zelf uitgezochte plek. Het werk, omschreven als een driedimensionaal schilderij, en als ‘Rembrandt van beton’, werd meteen de publiekslieveling van het museum. Door de honderdduizenden die door de tuin struinden en de invloeden van het weer heeft het nogal te lijden gehad. De verf liet los, de afwatering verkeerde in abominabele staat.
In 1988 is het werk voor het laatst serieus gerestaureerd. De laatste jaren is uitvoerig onderzocht wat er moest gebeuren om Jardin d’émail voor de komende generaties bezoekers weerbaar te maken.
Onder een tent
In een filmpje over dat weerbaar maken van het kunstwerk zegt Susanne Kensche, die als restaurator moderne kunst voor het museum het omvangrijke project leidt: “De honderden meters afwateringssysteem zijn geïnspecteerd met een camera, het oppervlak is met een 3D-techniek gescand en gedocumenteerd, er zijn chemische analyses gemaakt van de werkstoffen en er is bouwfysisch onderzoek gedaan.”
Meteen is ook beslist om het helemaal goed te doen met die lijnen. Daarvoor is de maquette van Jardin d’émail gebruikt. De maquette die Rudi Oxenaar, de toenmalige directeur van Kröller-Müller, in 1968 op een tentoonstelling van Dubuffet zag en die hij ‘in het groot’ heel graag in zijn beeldentuin wilde hebben. Met 3D-scans van die maquette werd een app ontwikkeld waarmee op de millimeter precies kon worden vastgesteld waar de oorspronkelijke belijning heeft gelopen.
Na de fase waarin de problemen met de afwatering waren opgelost, werd een grote tent over de tuin geplaatst om regen- en windvrij te werken. Het opnieuw aanbrengen van de belijning is de laatste fase van het project. Het moet binnen afzienbare tijd worden voltooid. De camera die dit proces vastlegt, maakt elke minuut een foto, en de timelapse wordt elk uur bijgewerkt.
Saai? Toen het Rijksmuseum nog open was stonden bezoekers ook lang te kijken naar de liverestauratie van De Nachtwacht. Ook wat er in Otterlo gebeurt is slowrestauratie. Voor wie het te langzaam gaat: je kunt de timelapsebeelden ook versneld bekijken. En in de hopelijk zeer nabije toekomst is Jardin d’émail weer te bewonderen zoals in 1974.
