PlusTv vooraf
Kunst en oorlogsbuit, dat wekt wrevel in Roofkunst
Voor schieten is dit wapen niet erg geschikt. Maar verder moet het Kanon van Kandy een van de mooiste stukken artillerie zijn die ooit is gemaakt. Rijk versierd met goud, zilver en robijnen en beschilderd met tropische vogels en wilde dieren.
Niet voor niets confisqueerde de Verenigde Oost-Indische Compagnie het schiettuig gretig toen de gewelddadige handelsmaatschappij tijdens een korte oorlog in 1765 de Koning van Kandy versloeg op het eiland Ceylon, tegenwoordig Sri Lanka. Het kanon ging per schip naar Nederland en werd als cadeautje aangeboden aan stadhouder Willem V.
Na verblijven in onder meer de Monumentenkamer van paleis Huis ten Bosch rust het Kanon van Kandy thans in een vitrine van het Rijksmuseum. Eigenaar volgens officiële documenten: de Staat der Nederlanden. Maar, herhalen diverse gezaghebbende historici in de eerste aflevering van de BNNVara-serie Roofkunst, simpelweg oorlogsbuit in plaats van Nederlands erfgoed.
Wellicht gestolen
Sinds enige jaren is het nationale bewustzijn rond deze objecten en kunstvoorwerpen, die eufemistisch als ‘wellicht gestolen’ te boek staan, gegroeid. Vooral dankzij Joodse families die hun door de Duitse bezetter gestolen schilderijen terug willen, maar in vele oorlogen werd kunst geroofd. Toch is er nog geen officieel Nederlands regeringsbeleid, wel een commissie die een advies uitbracht aan de minister: ‘Teruggeven wanneer erom wordt gevraagd.’
Maar, stelt hoofd Geschiedenis van het Rijksmuseum Martine Gosselink, dan is wel gedegen onderzoek naar de herkomst noodzakelijk. En zo reist ze samen met presentator Erik Dijkstra naar Sri Lanka om de sporen van het Kanon terug te volgen in de eeuwen.
Beledigend
Hoewel iedereen overduidelijk van goede wil is, levert de zoektocht onherroepelijk wrevel op. “Waarom worden er bewijzen gevraagd dat dit voorwerp uit ons land komt?” vraagt een hoogleraar in Colombo zich af. “Dat is beledigend.”
Zo schetst de serie Roofkunst behalve een beeld van het verleden ook een blik op de toekomst. Nederland is in het bezit van ‘enkele duizenden’ soortgelijke kunstvoorwerpen. De discussie is nog maar net begonnen.
Roofkunst: vrijdag 22.20 uur, NPO2.
