Han Lips kijkt tv
Jan Karbaat bleek geen engel, maar een arts zonder geweten
Han Lips schrijft elke dag over wat hij ziet op tv. Vandaag: Het zaad van Karbaat.
Een griezel. Een man zonder geweten. Een slecht mens. Geen aanbeveling voor een spermadonor, zou je zeggen. Toch wist Jan Karbaat, de griezel in kwestie, zo’n zeventig vrouwen te insemineren met zijn sperma, zonder dat zij dat wisten.
Miriam Guttmann studeerde in 2018 bij de Filmacademie af met Het zaad van Karbaat, een toen nog korte documentaire over de geruchtmakende zaak. Inmiddels is die prijswinnende docu uitgewerkt tot driedelige serie, waarvan gisteren het eerste deel werd uitgezonden.
Sinds de jaren zestig had Karbaat naam gemaakt als autoriteit op het gebied van kunstmatige inseminatie. Hij gold als vooruitstrevend, omdat hij de eerste Nederlandse arts was die ook ongehuwde en lesbische vrouwen wilde helpen bij het in vervulling laten gaan van hun kinderwens. Vrouwen noemden hem ‘een engel’.
Dat deze engel een duistere kant had, werd langzaamaan duidelijk. Zo kregen vrouwen die wijdbeens bij hem op de behandeltafel lagen ongepaste opmerkingen over hun intieme delen. En een assistent merkte op dat hij soms geen zaad, maar water inspoot. “Anders verdien ik er niets aan,” zei hij toen hij hiermee werd geconfronteerd. Huiveringwekkend zijn de verhalen van de vrouwen die door Karbaat in zijn behandelkamer werden verkracht.
In het eerste deel van Guttmanns fraai gestileerde drieluik komen voornamelijk de vrouwen aan het woord die tegen hun wil met het Karbaats zaad werden bevrucht, in volgende afleveringen zullen ook zijn kinderen te zien zijn. Ze hebben zijn lach, zijn oogopslag en zijn handen, met korte, brede vingers, zo was gisteren in de slotscène te zien.
Het Zaad van Karbaat werd als eerste Nederlandse film geselecteerd voor het Sundance Film Festival. Terecht, want het is een verpletterend document.
Reageren? hanlips@parool.nl.
