PlusAchtergrond
Hoe antieke culturen elkaar beïnvloedden: ‘Er werd gevochten, maar ook handel gedreven’
Musea hebben de antieke culturen lang als aparte culturele identiteiten gepresenteerd. Helemaal terecht was dat niet. De culturen en volkeren rond de Middellandse Zee hebben elkaar bijvoorbeeld enorm beïnvloed.
Het ruikt er nog naar verf en de vitrines zijn nog leeg. Toch staat de Leeuwenpoort van Mycene al op de bronstijdzaal, de nieuwe zaal van Stad en Schrift.
Door het grote raam achter de poort, die ooit toegang bood tot de bronstijdburcht Mycene op het vasteland van Griekenland, duikt de skyline van Amsterdam op. Het is een heuse eyecatcher voor bezoekers aan de vernieuwde vaste collectie van het Allard Pierson. En een subtiele verwijzing ook naar de nieuwe presentatielijn van het museum: Van Nijl tot Amstel.
“De poort is een negentiende-eeuwse kopie, een gipsen afgietsel,” zegt conservator Laurien de Gelder. “We hebben een rijke collectie gipsen afgietsels die we integreren in de tentoonstellingslijn.”
Het werken aan een nieuwe museumopstelling is een droom voor elke conservator.
“Het is ook een fantastische uitdaging,” bevestigt ze enthousiast. “De chronologische cultuurgeschiedenis van de Griekse beschaving heeft plaatsgemaakt voor thema’s, waarbinnen we de collecties uit Egypte, het Nabije Oosten en rond de Middellandse zee naast elkaar plaatsen en spannende confrontaties of overeenkomsten tussen culturen laten zien. Het is onze taak dat te vertalen naar een nieuw museaal verhaal. Met objecten uit onze collecties, van gepolijst, glanzend Iraans aardewerk tot Etruskische urnen. Artefacten uit verschillende culturen rond de Middellandse Zee, die laten zien dat de culturen elkaar hebben beïnvloed en niet op zichzelf stonden. Uit alles blijkt dat er onderling veel contact was, er werd gevochten, maar ook handel gedreven.”
Pottenkijkers
Dat het Allard Pierson bij de herinrichting kan putten uit uiteenlopende collecties, is zowel een voordeel, als een uitdaging. “Het zijn museale verzamelingen, de afgelopen decennia bijeengebracht door gespecialiseerde conservatoren, bevlogen directeuren en verzamelaars die hun collecties hebben geschonken aan het museum. Neem onze collectie klassiek Grieks aardewerk, die is wereldberoemd en nu tentoongesteld op de afdeling Grieken en Grootmachten. De klassiek archeologen van de Universiteit van Amsterdam zijn befaamd om hun expertise van verschillende types Grieks aardewerk. Kennis van de iconografie op dit aardewerk van deze ‘pottenkijkers’, zoals ze worden genoemd, is fenomenaal. Specialisaties binnen onze archeologische collecties vindt de bezoeker terug in de kabinetten met depotopstelling. Hier staat de spotlight op een bepaald collectieonderdeel.”
“En dan nog kunnen we niet alles laten zien, We hebben een dynamische opstelling, wisselen regelmatig met stukken uit het depot,” zegt De Gelder. “Als universiteitsinstelling is er veel ruimte om de collecties te onderzoeken vanuit verschillende disciplines en wij staan open voor experiment.”
Zo heeft het Allard Pierson in samenwerking met het 4D Research Lab van de UvA – met een subsidie van de faculteit en met de input van de docenten van Amsterdam Centre for Ancient Studies and Archaeology – voor de studenten een augmented reality-app ontwikkeld om het productieproces van aardewerk toe te lichten. Met een hololens kunnen ze vooraf geselecteerde objecten virtueel uit de vitrine halen voor inspectie. “Er zijn eindeloos veel toepassingen voor deze technieken en we bekijken nu hoe we ze kunnen inzetten voor het publiek. Werken met dit soort technieken is een leerproces. Hier kan en mag dat, en proberen we ze uit met studenten, collega’s en publiek. Archeologie helpt onze tijd beter te begrijpen. De verhalen van mensen van lang geleden komen heel dichtbij. Door nieuwe technieken en de tentoonstellingslijn hopen we dat ook bezoekers een eigen verhaal vormen bij de collecties.”
Een koninklijke drinkbeker?
Een nieuwe tentoonstellingslijn vraagt om nieuwe, gelaagde verhalen en soms ook collectie-uitbreiding. Voor de afdeling Grieken en Grootmachten (1000-335 voor Chr.) is recent een fraaie bronzen drinkbeker uit de negende tot zevende eeuw v. Chr. aangekocht. Het object in de vorm van de kop van een gazelle was geliefd bij Neo-Assyrische (uit Mesopotamië) koningen om uit te drinken of te plengen tijdens feestelijke banketten. Het veilinghuis dateerde het als mogelijk zesde-eeuws, uit nader onderzoek bleek het ouder te zijn. Onderzoek naar de collectie blijft belangrijk. De beker heeft een plaats gekregen in de Symposionvitrine, waarin de drink- en eetcultuur van de elite centraal staat.
Dit is het zevende deel uit een artikelenreeks over het Allard Pierson, het museum en kennisinstituut voor de erfgoedcollecties van de Universiteit van Amsterdam, dat in september vier jaar uitbreiden, verbouwen en herinrichten afrondt. Het is nu al te bezoeken: allardpierson.nl
