Het ongepolijste leven op een Amerikaans trailerpark

Ze was benieuwd naar verhalen over mijnwerkers. Vrouwelijke mijnwerkers, die in de Appalachen in de Verenigde Staten zouden werken. Bertien van Manen, zelf opgegroeid als mijnwerkersdochter in Limburg, wilde daar meer van weten. En dus reisde de fotograaf in 1985 naar Cumberland, een stadje in Kentucky.

Ze ontmoette er het mijnwerkersstel Mavis en Junior, die in een trailer woonden met uitzicht over Cumberland. “Hun witte hond ging wild keffen als ze dansten op bluegrassmuziek, in de kleine ruimte die door een enkel peertje verlicht werd,” herinnerde Van Manen zich later.

Aanvankelijk werkte Van Manen voor bladen als Viva en Avenue. Toen ze het beroemde boek The Americans van Robert Frank zag, sprong er een vonk over. Frank liet het ongepolijste leven zien in het naoorlogse Amerika. Zoiets wilde Van Manen ook. Ze zou later naar China gaan en naar de voormalige Oostbloklanden, steeds op zoek naar het echte leven van gewone mensen.

Kleine camper

Van Manen wilde ook langdurige relaties met haar onderwerpen aangaan. Niet zomaar leuke plaatjes schieten. En dus ging ze twee jaar na haar eerste bezoek terug naar Mavis en Junior in hun trailer op de heuvel. Ze betrok voor vier maanden een kleine camper naast de trailer en leerde meer mensen in de omgeving kennen. De zus, zwager, kinderen en kleinkinderen van het echtpaar komen ook voor op de foto’s.

Van Manen ging ook langs bij neef Allen in de stad Chattanooga in Tennessee, die met zijn vriend Bob op een trailerpark woont. Allen kijkt ­van buiten dromerig zijn woning binnen. Op de vensterbank staan knalblauwe vaasjes van glas, een groen schaaltje en keramische kippetjes. Buiten staan tuinmeubels in de brandende zon. Dezelfde Allen zien we twintig jaar eerder op een prachtige foto met zijn tante Mabel. Het licht strijkt over de figuren als in een Bijbelse voorstelling van eeuwen terug.

Geen familiealbum

Tot en met 2013 keerde Van Manen regelmatig terug naar Cumberland en bleef ze de gezinnen fotograferen. Als Juniors kleindochter, baby Jennifer, plotseling overlijdt, blijkt Van Manen de enige foto van het kind te hebben gemaakt.

Maar uiteindelijk zie je dat soort verhalen niet terug in de tentoonstelling bij Annet Gelink. Althans, niet letterlijk. Want de foto’s van Van Manen zijn geen familiealbum. Er is geen chronologische orde, alles hangt een beetje door elkaar. Kinderen klieren met pistolen en geweren of verschijnen in tegenlicht als een engelachtige verschijning, nog onbedorven door het harde leven dat hun ouders getekend heeft.

Bertien van Manen, Annet Gelink Gallery, Laurierstraat 187-189
Te zien t/m 14 augustus