Fotografiebeurs Unseen zet vinkjes bij alle thema’s van dit moment

Mannelijk naakt, zwarte zichtbaarheid, plantenstillevens en boerka’s in basketbalkleuren. De tiende editie van fotografiebeurs Unseen op het Westergasterrein sluit naadloos aan bij maatschappelijke trends, maar heeft een apart plekje voor experiment.

Er wordt weer volop gezoend en omhelsd, social distancing is iets van het verleden, maar toch waart de coronageest rond op Unseen. Bijvoorbeeld in de stand van dudokdegroot, waar een uit elkaar gevouwen, roze geschilderde doos gecombineerd met wat zwart, rood en gele stukjes karton als vanzelf een gezicht wordt. Tijdens de lockdowns kon Fleur van Dodewaard niet naar buiten en deze kruising tussen schilderkunst en fotografie, stilleven en portret is het gevolg.

Behalve in het grote aanbod van studiowerk laat het ‘corona-effect’ zich ook inhoudelijk gelden. De onderwerpen die tijdens de pandemie het debat zijn gaan beheersen, zijn in de Gashouder op het Westergasterrein onontkoombaar. Milieu, natuur en klimaatverandering klinken door in een stortvloed aan plantenstillevens en landschappen. Hoewel Misha de Ridder de kijker bij Albada Jelgersma Gallery mooi op het verkeerde been zet met een close-up van een wit gesausde muur en bobbelig behang waarvan je toch zou zweren dat het een bedreigd stukje Noordpool is.

Adamskostuum

Gender is nog zo’n onderwerp waar je als hedendaags fotograaf niet onderuit kunt. Maar opvallend genoeg neemt de aandacht voor seksuele identiteit op deze beurs vooral de vorm aan van mannelijk naakt. Bij vintagespecialist Ton Peek is het vlees in zwart-wit getransformeerd tot het marmer van classicistische sculpturen. Dat contrasteert lekker met Shen Wei’s Aziatische model dat bij SinArts Gallery in adamskostuum lijkt te zijn neergestort in een veld vol madeliefjes.

Met diversiteit zit het sowieso helemaal goed. Er is opvallend veel fotografie te zien met mensen van kleur voor of achter de camera, in een breed scala aan genres en stijlen. Dominant is portretfotografie, die meestal sterk geënsceneerd is en royaal leent uit de wereld van fashion en lifestyle.

Zo combineert Mous Lamrabat, winnaar van de jaarlijks uitgereikte Meijburg Art Commission, traditionele Noord-Afrikaanse kostuums met westerse streetwear: twee vrouwen in boerka’s met basketbalkleuren en de teamnamen Bulls en Lakers erop geprint.

Black Lives Matter

Lisandro Suriel (galerie Foreign Agent) creëert met make-up, sprookjesachtige locaties en fantasierijke kostuums een alternatief beeld van het Caraïbische verleden waarin mythologie een cultureel-politieke kracht wordt. Daartegenover staat het werk van Malike Sidibe (NYC Salt).

Tijdens de Black Lives Matterprotesten fotografeerde hij een jongen van 16 die in bedwang wordt gehouden door niet minder dan tien volwassen politieagenten die hem het liefst uit elkaar zouden trekken, zo lijkt het. De jongen kijkt als enige in de camera, lijdzaam. Op zijn shirt staat ‘Please Stop the Violence’.

Zo journalistiek als Sidibes foto, die ook gepubliceerd werd in Time Magazine, zie je het weinig op Unseen. Maar er is wel veel werk dat kwalificeert als documentair met een kunstzinnige twist. Zo legde het duo Anna Malagrida en Mathieu Pernot (Philipp von Rosen Galerie) de Parijse winkelgevels vast die tijdens de protesten van de gele hesjes werden dichtgetimmerd met spaanplaat.

De panden worden geanonimiseerd tot abstracte vlakken die iedere keer perfect gekadreerd in beeld zijn gebracht, precies zoals Bernd en Hilla Becher dat in de jaren zestig deden met oude fabrieksschoorstenen en mijnschachten in het Ruhrgebied.

Schilderachtige blur

De Zuid-Afrikaan Barry Salzman liet zich voor de foto’s bij galerie Deepest Darkest inspireren door het ‘schuldig landschap’ zoals de Nederlandse dichter Armando dat ooit bedacht. Met een lange sluitertijd legt Salzman plekken vast waar volkerenmoord heeft plaatsgevonden, van Bosnië tot Rwanda.

Net voordat de opname klaar is, beweegt hij de camera zodat de keiharde realiteit oplost in een schilderachtige blur en er een opening voor de kijker ontstaat om het onvoorstelbare dat hier is gebeurd enigszins te vatten.

Unseen 2022 telt zeventig deelnemers, maar een aantal (vooral Franse) topgaleries ontbreekt en collega’s van tweede garnituur vullen de gaten op. Het niveau is daardoor wat wisselvallig. Dat neemt niet weg dat er nog veel kwaliteit te vinden is. Zoals de geweldige vrouw-met-sigaret-installatie bij Ellen de Bruijne Projects, met een Sarah Lukaszelfportret als hoogtepunt. Of de heerlijk sinistere modefotografie van Paul Kooiker (tegenboschvanvreden), die zowaar internationaal school lijkt te maken, getuige de surrealistische, met iPhone geschoten composities van Katie Burnett (Ravestijn Gallery).

Champignons

Verkoopbaar werk domineert de beursvloer, maar sinds vorig jaar is er de aparte sectie Unbound voor experimentele fotografie. De eerste editie was nog wat rommelig en ongebalanceerd, maar de presentatie van dit jaar staat als een huis. Uit veertig voorstellen werden twaalf projecten gekozen, met als enig criterium dat ze een link hebben met fotografie.

Soms is die helder en sterk, zoals de architecturale uitsneden van Michel Lamoller, die een ruimtelijke voortzetting zijn van zijn ingelijste collages. In de installatie Hangar van Alice Pallot & De Anima, die de elektronenhuishouding van champignons omzet in geluid, is het verband echter flinterdun. Een foto fungeerde als basis voor de videobeelden, maar vooral als aanleiding om zoveel mogelijk andere media in te zetten.

Unseen: t/m zondag in de Gashouder, Westergasterrein