Eye brengt een ode aan Alberto Lattuada, de regisseur die Fellini in het zadel hielp

De Italiaanse filmmaker Alberto Lattuada (1914-2005) is vooral bekend omdat hij een ándere filmregisseur op weg hielp: Federico Fellini. Die zou hem in internationale roem vervolgens al snel overklassen. Zelfs het retrospectief rond Lattuada, waarmee Eye Filmmuseum deze maand naar eigen zeggen ‘een van de best bewaarde geheimen van de Italiaanse cinema terug in de aandacht’ wil plaatsen, heeft alsnog ‘Meester naast Fellini’ als ondertitel.

Het doet Lattuada tekort: zijn samenwerking met Fellini duurde slechts enkele jaren, waarna Lattuada nog decennia actief was. Toch is Luci del varietà (Lichten van het variété, zondag 19 maart om 16.45 uur in Eye), de enige film die Lattuada en Fellini samen regisseerden en Fellini’s regiedebuut, een sleutelfilm in Lattuada’s oeuvre.

Het is ook de film waarin Lattuada zijn echtgenote Carla Del Poggio het prominentst laat optreden. Zij leerden elkaar in 1943 kennen op de set van Incontri di notte, waarin Del Poggio de hoofdrol speelde. Lattuada vroeg haar ter plekke voor een rol in zijn op handen zijnde verfilming van Alberto Moravia’s roman Gli indifferenti. Die film kwam er nooit (Del Poggio zou de rol jaren later alsnog op het toneel spelen), maar hun relatie hield stand tot Lattuada's dood in 2005. In 1945 trouwden ze en een jaar later speelde Del Poggio haar eerste rol in een film van haar echtgenoot, Il bandito (zaterdag 18 maart om 17.00 uur in Eye).

Troupe variétéartiesten

Met Il bandito haakte Lattuada expliciet aan bij het neorealisme, de Italiaanse filmstroming die na de Tweede Wereldoorlog de kapotgeschoten realiteit van het land recht in de ogen keek. De film draait om een groep krijgsgevangenen die na de oorlog uit Duitsland terugkeert naar Italië. Del Poggio doet in de film niet onder voor tegenspeler Anna Magnani, die de grotere ster zou worden.

Del Poggio speelde in de volgende jaren in nog drie films van haar echtgenoot. Luci del varietà is hun laatste samenwerking, en meteen ook de meest intensieve. Del Poggio vertelde later dat het idee voor een film over een rondreizende troupe variétéartiesten uit haar koker kwam, omdat zij ernaar verlangde haar achtergrond in dans weer aan te kunnen spreken.

Toen Lux, de studio waarvoor Lattuada en Fellini destijds werkten, het idee afwees, besloten de twee de film op eigen houtje te produceren. Samen met Del Poggio en Fellini’s echtgenote, actrice Giulietta Masina, richtten ze een coöperatie op voor de productie, die ze grotendeels uit eigen middelen financierden.

Flop

Het werd een fiasco. De studio die hen eerder afwees, wist met een zeer vergelijkbaar project eerder de bioscopen te bereiken. Ondanks positieve recensies werd Luci del varietà een flop. Het betekende het einde van de vriendschap en samenwerking tussen Lattuada en Fellini. Het dwong Lattuada met hangende pootjes terug te keren naar Lux – waar hij zich direct revancheerde met het noir-achtige melodrama Anna. Die film (maandag 20 maart om 19.00 uur en zondag 26 maart om 19.00 uur te zien in Eye) werd de eerste Italiaanse film ooit die meer dan een miljard lira binnenhaalde.

Alberto Lattuada – Meester naast Fellini, nog t/m 29 maart in Eye Filmmuseum.