Etiquettedeskundigen: 'Leg je mobiel eens weg voor een gezellige avond'

Blind voor elke omgangsnorm rinkelt, piept en bliept onze smartphone tijdens het avondeten, werkoverleg, als de caissière kristalzegels aanbiedt of wanneer een vriendin haar hart uitstort. En steeds vaker geven we er gehoor aan. Sluipenderwijs heeft de smartphone zich weten op te werken tot volwaardig tafelpartner bij onze belangrijkste sociale activiteiten.

Mensen die in een sociale setting met hun mobiel bezig zijn in plaats van met hun gezelschap, kregen in het Engels een eigen werkwoord: 'phubbing'. Filosoof Anke Hans kwam voor het slachtoffer met 'verkwoost': verbaasd, boos en gekwetst. 'Het is vreemd dat we ons best doen analoge tijd met iemand door te brengen, maar vervolgens zo op die telefoon gefixeerd zijn.'

Om een einde te maken aan haar eigen 'onbeschofte gedrag' ontwikkelde Hans het boekje 'Smartphone-etiquette', nadat ze verschillende mensen had geïnterviewd over de relatie met hun telefoon. 'In heel korte tijd is de smartphone dominant geworden in ons leven. Ik ontdekte dat mensen zich pas bewust werden van die stressvolle relatie die ze met hun telefoon hebben, toen ik ze er naar vroeg.'

Relaties
Hans oppert dat de smartphone een prioriteitenmeter is die alles zegt over de staat van onze relaties. 'Op je telefoon kijken is het nieuwe behangstaren. Als jij dat steeds doet in het café terwijl je met een vriend aan het bijpraten bent, zou je wellicht eens moeten bedenken wat die vriendschap nog betekent. En andersom, als mensen tijdens jouw vergadering aan het appen zijn, heb je het overleg misschien niet goed ingericht.'

De telefoon moet een sociaal middel zijn, maar staat in de praktijk het echte sociale contact nogal eens in de weg - door de dwangmatige checking-gewoonte (is er in de laatste tien minuten nog wat gebeurd op Facebook, Twitter, Whatsapp?) of 'fear of missing out' ('fomo').

'En dan hebben we het nog niet eens over studies die aantonen dat het blauwe licht van de schermen onze hormoonhuishouding in de war stuurt en een negatief effect heeft op onze nachtrust,' zegt bijzonder hoogleraar mediaopvoeding aan de Erasmus Universiteit Peter Nikken.

Opmars
Maar het einde van onze klassieke omgangsnormen wil etiquettedeskundige Anouk van Eekelen niet aankondigen. 'De opmars van de smartphone is zo snel gegaan, dat we eigenlijk nog moeten uitvinden welke plek we de telefoon in het dagelijks leven willen toekennen. Zo is het bij elke nieuwe ontwikkeling gegaan; van radio tot televisie.'

'Oplossingen' dienen zich al aan: de commercie schiep de 'digitale detox' voor mensen die het echte contact zoeken in een wifiloze ger in Mongolië of tijdens een week stilteretraite in een Belgisch klooster.

Dichter bij huis biedt bijvoorbeeld wellnesscentrum Thermae 2000 voor een paar honderd euro een vijfdaagse Digitale Detoxkuur; tablets en smartphones worden ingeleverd bij de receptie, op de hotelkamer is de televisie vervangen door boeken, bordspellen en andere 'offline gadgets'.

Phonestacking
Onder sommige hotels, restaurants en kroegen werd 'wifivrij' of 'telefoonvrij' al een marketingtool, en onder vriendengroepen is 'phonestacking' niet ongebruikelijk: alle telefoons op een stapel, degene die het eerst z'n telefoon pakt betaalt de rekening. De vorm, zeggen de kenners, maakt niet uit, als we ons dit jaar maar eens bewust worden van ons eigen gedrag én anderen op hun gedrag gaan aanspreken.

Van Eekelen: 'We moeten de regie weer gaan pakken. Als je aan het begin van een etentje met goede vrienden oppert de telefoons een keer weg te leggen voor een gezellige avond, zet je de toon.'

undefined