Economen na ophef kaarten Lowlands: ‘Start onderzoek naar praktijken Ticketmaster’

Ticketmaster – het grootste ticketbedrijf ter wereld – ligt zowel bij de consument als bij Tweede Kamerleden onder vuur. Directe aanleiding is de verkoop voor het festival Lowlands, waarbij tweedehandskaarten ruim 100 euro meer kosten dan de oorspronkelijke ticketprijs van 300 euro. Ook GroenLinks, SP, Partij voor de Dieren en de rivaliserende ticketgigant Ticketswap juichen een onafhankelijk onderzoek toe.

Niet alleen de doorverkoper kan dankzij het platform van Ticketmaster bijverdienen, ook Ticketmaster zelf. Want die rekent twee keer servicekosten voor één ticket, wat bij deze prijzen neerkomt op meer dan 40 euro. Dit ligt gevoelig, omdat zowel Ticketmaster als de organisator van Lowlands, Mojo, onder het machtige Amerikaanse bedrijf Live Nation vallen. In de VS loopt al een gerechtelijk onderzoek naar het entertainmentbedrijf, omdat het de vrije markt zou verstoren.

In het geval van Lowlands lijkt daar nu sprake van. Zo werd de populaire ticketgigant Ticketswap tot eigen verbazing vlak voor de kaartverkoop plotseling buitenspel gezet. Een opmerkelijke en gewaagde zet, zeggen deskundigen. “Het heeft er alle schijn van dat Ticketmaster een monopoliepositie in de markt voor kaartverkoop misbruikt door concurrenten als Ticketswap uit te sluiten en woekerprijzen te vragen,” zegt Timo Klein, expert op het gebied van mededingingseconomie en verbonden aan de Universiteit Utrecht. “Door de tweedehandsmarkt af te sluiten voor concurrenten, staat het Ticketmaster vrij te vragen wat ze willen. Ik word er steeds meer van overtuigd dat Ticketswap hier een harde zaak kan maken bij ACM.”

Tom Ottervanger, hoogleraar Europees recht aan de Universiteit Leiden, ziet een onderzoek ook wel gebeuren, maar plaatst tegelijkertijd kanttekeningen. “Zelfs als Ticketmaster een dominante positie in de zin van het mededingingsrecht zou hebben, komt het zelden voor dat een hoge prijs voor een product of dienst als misbruik wordt gekwalificeerd. Dat is een enkele keer gebeurd als de prijs excessief of exorbitant is in relatie tot de investering en de kosten. Dat zal ACM moeten onderzoeken.”

Vooruitlopend op een eventuele nieuwe wet geeft Best Kept Secret alvast het goede voorbeeld. Ook dit Brabantse festival zet externe partijen in de kaartverkoop buitenspel, met als grote verschil dat ze in de doorverkoop kiezen voor een maximumprijs van 100 procent van de ticketprijs, plus slechts 10 euro servicekosten. Daarmee wordt het voor handelaren onmogelijk om winst te maken.

Vorm van uitsluiting

Maarten Pieter Schinkel, hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam, plaatst vraagtekens bij het buitenspel zetten van Ticketswap. “Het is een vorm van uitsluiting die in principe verboden is volgens de mededingingswet. Er is een risico dat de consument hier de dupe van wordt, als Ticketmaster bijvoorbeeld besluit om de servicekosten omhoog te gooien.”

Schinkel vreest voor het voortbestaan van Ticketswap. “Hun dienst wordt immers in feite overgenomen, maar dan met grotere kaartechtheidszekerheid.” Hoogleraar Marjan Olfers bevestigt dat. “Er wordt hier simpelweg een concurrent uit de markt geduwd.” Ticketswap zelf stelt dat de ‘saga rondom Lowlands slechts het begin is’.

Het hebben van een machtspositie is in Nederland overigens niet verboden, zegt een woordvoerder van ACM. “Maar het toe-eigenen van monopoliemacht door concurrentievervalsing wel.” Over lopende onderzoeken doet de waakhond nooit uitspraken, maar de woordvoerder is bekend met de consternatie rond Lowlands. “We weten dat dit speelt. Wij zijn niet doof of blind. Maar een onderzoek maken wij vooraf nooit bekend. Daarmee willen we voorkomen dat bedrijven bewijsmateriaal door de shredder halen.”

Voor 1400 euro doorverkocht

Ticketmaster heeft volgens deskundigen een slechte reputatie overgehouden aan de gekte die eind 2015 ontstond rondom concertkaartjes voor Adele in Ziggo Dome. Dat optreden was razendsnel uitverkocht, maar de verkochte kaartjes werden voor tot wel 1200 euro exclusief 200 euro ‘reserveringskosten’ doorverkocht via onethische sites als Seatwave, dat toen onderdeel was van Ticketmaster.

ACM deed op verzoek van de minister onderzoek, maar vond geen bewijs dat de hoge ticketprijzen niet door de beugel konden. Als er weinig kaartjes beschikbaar zijn, terwijl veel mensen een kaartje willen hebben, is het logisch dat de prijzen worden opgedreven, concludeerde de autoriteit in 2016.

Twee jaar later trok Ticketmaster alsnog de stekker uit Seatwave vanwege de aanhoudende kritiek en kondigde een eigen dienst aan, met de belofte dat mensen tickets met elkaar kunnen uitwisselen ‘voor het aankoopbedrag of minder’. Die belofte is dus niet waargemaakt: Ticketmaster staat 20 procent prijsverhoging toe, en rekent nog eens servicekosten.

Vier jaar later lijkt een einde aan de woekerhandel in concertkaarten eindelijk in zicht. Een motie om winst op kaarten wettelijk aan banden te leggen is met overgrote meerderheid aangenomen. Volgende maand komt staatssecretaris Gunay Uslu (Media & Cultuur) met een reactie. Met een nieuwe wet wil Tweede Kamerlid Peter Kwint (SP) een voorbeeld nemen aan België. Daar is het al langer onmogelijk om via doorverkooppercentages winst te maken. Kwint: “Of het nou Ticketswap, Ticketmaster of een woekersite als Viagogo is, ik vind dat er een einde moet komen aan doorverkoop als verdienmodel. En servicekosten moeten in redelijke verhouding staan tot wat je krijgt. 40 euro is dat duidelijk niet.”