Dragers van verre verbindt geschiedenis, politiek en poëzie met elkaar

Nelson Carrilho maakt figuratieve beelden, maar onder de herkenbare vormen schuilt altijd symboliek. In het monument voor Steven van Dorpel in het Bijlmerpark is de spits van FC Volendam te herkennen die op 7 juni 1989 omkwam toen het vliegtuig van het Kleurrijk Elftal neerstortte bij Paramaribo. Wat je vooral ziet is gretigheid, ambitie en nog niet ingeloste belofte – gevat in een voorwaarts jagende beweging.

Toen Carrilho werd gevraagd een beeld te maken ter ere van Kerwin Duinmeijer, de 15-jarige Antilliaan die in 1983 in de Damstraat werd vermoord door een racistische skinhead, maakte hij geen beeltenis van het slachtoffer. Hij wilde ook geen ‘zwarte man met zijn vuist omhoog’ maken. Hij kwam met Mama Baranka, Moeder Rots, een robuuste vrouw met haar benen stevig op het gras van het Vondelpark, het evenbeeld van standvastigheid. In uitstraling doet ze niet onder voor De Dokwerker.

Ook Dragers van verre in het Westerpark is een statement dat geschiedenis, politiek en poëzie met elkaar verbindt. Het beeld is de officieuze mascotte van het stadsdeel, dat van oudsher landverhuizers uit alle windstreken aantrekt.

Carrilho’s (familie)geschiedenis is getekend door vrijwillige en gedwongen migratie. Hij werd in 1964 geboren op Curaçao en verhuisde op 12-jarige leeftijd naar Nederland. Zijn overgrootmoeder was hem voorgegaan in de trans-Atlantische oversteek maar onder heel andere omstandigheden. Deze Elisabeth Moendi werd in 1883 met 27 andere Surinamers op een schip naar Amsterdam gezet. Daar werd het gezelschap tentoongesteld achter het Rijksmuseum, als onderdeel van de Wereldtentoonstelling. Het exposeren van koloniale onderdanen vond men in die tijd vrij normaal. Met dit soort dierentuinachtige exposities werd geprobeerd de Europese superioriteit te bewijzen en de overzeese ‘beschavingsmissie’ te verantwoorden.

Die racistische en mensonterende presentatie ging geheel voorbij aan Moendi’s uitzonderlijke geschiedenis. Zij behoorde tot de eerste generatie Hindoestanen die als contractarbeiders naar Suriname werden gevoerd. Ze trouwde met een Arrowakindiaan, waarschijnlijk het eerste gemengde huwelijk in zijn soort, en leidde een nomadisch bestaan. Een trotse vrouw die haar eigen gang ging.

Dat stralen de dragers in het Westerpark ook uit. Hun lichamen vertonen gaten, alsof ze zijn aangetast door de elementen maar toch stug doorgaan. Hun ranke gestalten doen denken aan Afrikaans houtsnijwerk, net als de manier waarop ze hun last dragen: aardse eigendommen maar ook de verhalen en achtergronden die ze meenamen naar Amsterdam.