Doek valt voor het Witte Theater in IJmuiden

"Het is een droevige aangelegenheid," vindt Marc van Warmerdam (64), ­directeur van Amsterdams muziektheatergezelschap Orkater en oud-performer in het IJmuidense Witte Theater, dat vorig jaar is opgegeven.

De gemeente Velsen stopte in 2013 al met subsidiëren en voor Marcel Klein Ovink, een Haarlemse theaterproducent die met eigen geld bijsprong, was het 'te moeilijk om zonder overheidssteun het theater draaiende te houden'. Nu komt er een hotel met wellnesscenter in het gebouw.

Culturele insteek
"In de foyer is ruimte voor kunst," zegt Johan Stolk (50) van Johan Stolk Ontwikkeling. Met zijn compagnon Jos Mossinkoff (56) van vastgoed­bedrijf Bik & Arnold diende hij, net als zeven anderen, een idee in bij de ­gemeente Velsen om het gebouw te bemachtigen.

Het waren stuk voor stuk mooie ideeën, volgens wethouder Bram van Diepstraten, maar geen van de projecten had een culturele ­insteek. Dat werd ook niet geëist; wel dat het robuuste karakter van het ­gebouw gewaarborgd zou blijven.

En ook dat er aandacht zou zijn voor duurzaamheid, dat de invulling zou aansluiten bij de ambitie van de gemeente om meer toeristen te trekken en dat het plan mogelijkheden zou bieden voor omwonenden. "En dan was er de prijs," voegt Van Diepstraten eraan toe. Er moest minimaal tweehonderdduizend euro worden geboden door de nieuwe uitbaters.

Maar welk bedrag er ook wordt betaald, Van Warmerdam vindt het een armoedige keuze van de gemeente. 'Zeer armoedig' zelfs. Het theater was lang een plek waar amateurkunsten de ruimte kregen.

In de eerste jaren speelden er nog bands, er was plek voor theater, maar ook leden van een vogel- en aquariumvereniging kwamen er samen. Beetje bij beetje ontwikkelde het Witte Theater zich tot volwassen filmhuis en vlakkevloertheater voor professionele gezelschappen en plaatselijke amateurs.

Noordzeekanaal
Het was de vader van de Van Warmerdams, destijds toneelmeester in de ­IJmuidense Stadsschouwburg, die het voortouw nam. Hij stapte vijftig jaar geleden naar de wethouder: of de lege plekken in de programmering mochten worden ­ingevuld met ­toneelvoorstellingen en presentaties van buitenstaanders.

Na die toezegging ontstond het Witte Theater, vernoemd naar de Amsterdamse witte fietsen. Die waren eveneens voor iedereen.

De gebroeders Van Warmerdam maakten er hun eerste voorstellingen. Aanvankelijk vooral straattheater met het Witte Tejater, later de eerste producties van 'hun' Orkater - een samenvoeging van orkest en theater.

"Vincent was muzikant, Alex schrijver en performer en ik producent en acteur," aldus Marc. De broers konden er voluit experimenteren en zich het theatervak eigen maken.

Van Warmerdam hoopte dat ook volgende generaties zich op de locatie konden ontplooien. "Het karakteristieke gebouw kijkt uit op het Noordzeekanaal. Daar meren ook cruise-schepen aan," zegt Van Warmerdam. "Ik heb nog geopperd om iedere passagier één dollar te laten betalen om het theater in stand te houden." ­Tevergeefs. Toeristen zullen wel naar het voormalige theatergebouw komen, maar op een andere manier.

De nieuwe uitbaters hebben niettemin het volste vertrouwen. "Het pand blijft gewoon voor publiek toegankelijk" zegt Stolk. "De Skybar, het restaurant, de vergaderzalen, die zijn er voor toeristen en alle IJmuidenaars."