Documentaire over heftige discipline en lijfstraffen van de Platoschool

Iedereen mag in Nederland een school oprichten. Dankzij artikel 23 in de grondwet komen ook scholen voor bijzonder onderwijs in aanmerking voor overheidsfinanciering. Toen een groep ouders in de jaren tachtig bedachten dat zij méér wilden voor hun kinderen dan alleen een openbare basisschool met klassikaal onderwijs, stichtten zij de Platoschool. Het was 1983 en de school, waar naast taal en rekenen ook veel tijd werd ingericht voor Sanskriet, schermen, Indiase dans en meditatie, was een feit.

De ouders die de school hadden opgericht kenden elkaar van de School voor Filosofie, een sektarische groep filosofie-enthousiastelingen die oosterse en westerse filosofie combineerden tot een geheel nieuwe levensinstelling. De ouders van Yara Hannema kwamen er ook terecht, na eerst een spirituele zoektocht te hebben afgelegd, die onder meer langs de Bhagwan voerde. Ook zij zochten voor hun dochters een school die meer omvatte dan regulier onderwijs. Hoewel ze in Haarlem woonden, reden Yara en haar zusje elke dag met een busje naar het gebouw aan het Vondelpark in Amsterdam. Ook andere kinderen kwamen van buiten de stad.

Huiswerk, huiswerk en nog meer huiswerk

Nu, 21 jaar nadat de school de deuren sloot, maakte Hannema een documentaire over deze bijzondere onderwijsvorm. Ze opent De Platoschool met beelden van de NOS over het misbruik dat plaatsvond op de school, want docenten gebruikten lijfstraffen als de kinderen niet luisterden. Daarna laat ze oude klassenfoto’s zien, ingezoomd op de kinderen die ze nu als volwassenen spreekt.

Het beeld dat Hannema van de school schetst is er een van idealisme gone bad. De discipline op school was heftig, meisjes waren verplicht een rok te dragen, jongens nette kleding. Alle extra vakken maakten dat er nooit genoeg tijd was. “En dat betekende huiswerk, huiswerk en nog meer huiswerk,” memoreert een van de voormalige leerlingen. Hannema vertelt dat ze naar een kinderpsycholoog moest van school, omdat ze niet kon meekomen met alle vakken. Haar citoscore was de laagste van de klas, en de resultaten hingen aan de muur. ‘Ik was blijkbaar niet het uitverkoren kind van de Platoschool.’ Haar ouders zeggen nu: zo laag was die score helemaal niet.

Pak slaag

Maar het ging pas echt mis toen docenten op aanraden van de directeur lijfstraffen invoerden om de discipline te handhaven. Met blote billen op een bureau voor de klas kreeg een jongen een pak slaag. Het haalde het nieuws – ook Het Parool schreef erover – maar de directeur en twee docenten gingen ‘vrijuit’ met een boete van 2500 gulden. De baas van de school, oud-bankier Paul van Oyen, blikt terug en vergoelijkt de incidenten. “Als ze erg stout waren geweest, krijgen kinderen sinds mensenheugenis straf. Nu haal je het wel uit je hoofd, maar in die tijd kon het nog net.”

Hannema werpt terecht de vraag op of iedereen wel een school zou moeten mogen stichten. Logischerwijs denk je al gauw aan de Renaissanceschool van Forum voor Democratie – al kreeg die onderwijsinstelling onlangs een positief advies van de Onderwijsinspectie. En Hannema's ouders, hadden die spijt? Het antwoord is verrassend. Met afstand en tijd blijk je toch anders naar opvoeding te kijken dan als je er middenin zit.