Deze 170 meter lange bank in woonwijk Houthaven is een herinnering aan de Zuiderzee

Kunstenaar Marjet Wessels Boer maakte een golvende bank van 170 meter lang in de nieuwe woonwijk Houthaven. Elke meter is anders. ‘Al die rondingen maakten het technisch heel ingewikkeld.’

“Hier was de Zuiderzee; vroeger braken de dijken weleens door en zijn er heftige overstromingen geweest. Het heet nog de Spaarndammerdijk, maar met de komst van de tunnel is de dijk afgegraven en is de koppeling met dat stukje geschiedenis ­verdwenen. Dat verhaal wilde ik gebruiken.”

Een golvende bank van 170 meter lang in vier delen, als herinnering aan de Zuiderzee die vroeger tegen de dijk klotste, dat creëerde kunstenaar Marjet Wessels Boer (42) in de nieuwe woonwijk Houthaven, tussen de Spaarndammerbuurt en het IJ.

Wessels Boer studeerde in 2001 af aan de ­Gerrit Rietveld Academie, afdeling industrieel ontwerp. Vervolgens begon ze haar eigen ­studio, Studio Wessels Boer, die kunsttoepassingen voor de openbare ruimte ontwerpt.

Gentrificatie

Ze maakte het kunstwerk Het begon met ’n dubbeltje, de huizenhoge, gemetselde letterbak vol aluminium silhouetten die verwijzen naar de verhalen achter de Dubbeltjespanden aan de Mauritskade, en het ‘straatkleed’ tussen twee gebouwen in de Henrick de Keijserstraat. Ze maakte de ‘verzonken tafel’ in het Mien Ruys­plantsoen op KNSM-eiland; de lichtgevende ‘blozers’ op het dak van de fietsenstalling op het Oosterdokseiland; en onlangs maakte ze het ontwerp voor een kleine herinnering aan het grootse Paleis voor Volksvlijt, dat moet verrijzen op een ponton in het Sarphatipark.

Het plan voor de bank in de Houthaven stamt uit de zomer van 2017 en maakte deel uit van een veel groter ontwerp, inclusief drie kunstwerken op de toegangswegen naar de buurt. “Dit is de eerste keer dat ik iets ontwerp voor een gebied dat ik van binnenuit ken. Ik heb jaren in de Spaarndammerbuurt gewoond, en sinds 2001 heb ik een atelier in de Houthavens. Dus ik heb de transformatie en gentrificatie van de buurt met eigen ogen kunnen aanschouwen.”

Haar uitgangspunt in de opdracht ‘ongedeelde buurt’ was ‘het stimuleren van eenheid en identiteit om zo het gezamenlijke buurtgevoel te versterken’. “Zo wilde ik niet alleen de Houthavenbuurt en de Spaarndammerbuurt verbinden, maar ook de eilanden in de Houthaven, die allemaal een eigen bouwstijl hebben, samensmeden.”

In de loop van de jaren vielen steeds meer onderdelen af van het plan waarmee Wessels Boer de competitie had gewonnen; uiteindelijk bleef alleen de bank over. En ook aan de bank zelf moest ze voortdurend aanpassingen doen. “Toen ik mijn eerste ontwerp maakte, was het park er nog niet en de betonnen rand bij de grondkering ook niet. Uiteindelijk moest ik een bank ontwerpen die over die rand ging. Ik had iets heel driedimensionaal bedacht, wat ik nu over een smalle betonstrook moest laten passen.”

Betrokkenheid

Wessels Boer had graag gezien dat haar bank over de hele betonnen rand zou doorlopen, zonder onderbrekingen. “Maar de supervisor van de Houthaven en het kwaliteitsteam waren bang dat de bank het uitzicht op het water zou blokkeren als je op het gras staat, dus daarom mocht de bank niet overal doorlopen, ook al had ik bedacht dat er soms geen rugleuning zou zijn. Omdat het een grote opdracht was, waren er veel betrokkenen met veel meningen. Overigens vond ik de betrokkenheid van het kwaliteitsteam wel leuk, je kon het gesprek aangaan. Er waren ook commissies die je zelf niet sprak en waarvan je alleen een oordeel kreeg.

De bank van Wessels Boer bestaat nu uit vier losse delen: aan de oostkant zijn er delen van 20 en 56 meter, aan de westkant delen van 56 en 38 meter. Samen vormen ze een bank van 170 meter. “Elke meter is anders. Het zijn twee golven die met elkaar verweven zijn; een met smalle strepen en een met brede. Niet alleen de rugleuning golft, hij golft ook van voren naar achter en van boven naar beneden. Al die rondingen maakten het technisch heel ingewikkeld.”

Meditatief

Ook het kleurgebruik – geel en grijsblauw in allerlei verschillende tinten – is bijzonder. “Daar ben ik ook heel lang mee bezig geweest. Betrokkenen wilden eerst meer kleuren, maar dat vond ik te onrustig, ook omdat de bouwstijlen op alle eilanden anders zijn, het moest wel één geheel blijven. De weerkaatsing van de zon op het IJ inspireerde me tot het mengen van deze twee kleuren in één bank. Het uitzicht op het IJ, dat ik zie vanuit mijn atelier, is heel meditatief: het water is altijd in beweging, het licht is elke dag weer anders.” Ze wijst op de combinatie van smalle gele en brede blauwe strepen. “Ik ben heel blij dat het werkt; het interfereren van de twee kleuren geeft in combinatie met de golven een heel mooi effect als je erlangs loopt of fietst.”

De bank is al opgeleverd, maar moet nog offi­cieel geopend worden. “Maar er is nog niks gepland. De gemeente Amsterdam mag door corona niets plannen. Ze wachten de persconferentie van 14 september af, hopelijk lukt het nog voor de winter. En anders organiseer ik zelf iets.”

Wessels Boer kijkt naar haar bank, waarop overal plukjes mensen zitten. “Gelukkig is de bank al volop in gebruik. Zien dat het geadopteerd wordt door de buurt, is het leukste deel van mijn werk.”