PlusBoekrecensie
De voortdurende honger heeft zijn eigen taal in ‘Niet mijn lichaam’
Vlak voor haar overlijden verscheen Niet mijn lichaam; het romandebuut van dichter Hedwig Selles (1968-2022): een grimmige en aangrijpende roman over een eenzame, jonge vrouw met anorexia.
Verteller Carlotta groeit op in een hoog huis met haar depressieve moeder, afstandelijke vader en zus en op een gegeven moment ook ‘de dikke duif’; haar grootmoeder wier been is afgezet. Haar vriendin Inger laat haar stikken. Haar oudere zus Helga gaat er zodra ze kan vandoor om nooit meer terug te keren. Ook God lijkt belangrijker zaken aan zijn hoofd te hebben.
Op de fiets rijdt Carlotta een pulletje aan. Ze weet dat het eendenkuiken wordt gemist en dat ze een moordenaar is: ‘Heer Jezus, zeven dagen en zeven nachten ga ik vasten.’ Geen slaatje met ei, geen wokkels. Boete ging ik doen, want ik woonde in een huis en had een moeder en een vader en een zus met een bruine lok, die niet met me wilde praten.’
Carlotta onderhandelt met God; ze begint te hongeren: dat is haar offer. Het motto van de roman is niet voor niets ontleend aan Lukas 22:19: ‘Dit is mijn lichaam dat voor jullie gegeven wordt.’
Offerande
Aanvankelijk brengt haar vriend Gilles wat licht in Carlotta’s leven. Tot hij een kindje wil. Carlotta reageert: ‘Kinderen zijn potentieel dodelijk.’ Maar ook de liefde draait uit op een offerande: ze raakt zwanger. Met een volle buik kan ze niet omgaan.
Het eigenzinnige proza van Selles lijkt op poëzie. Ze laat veel ruimte voor interpretatie, schrijft ritmisch en associatief. Haar hulpverlener noemt ze ‘het herderinnetje’ en ook de voortdurende honger heeft zijn eigen taal: er is een slapende reus die in een spookwoud in de buurt van Brussel bosmieren heeft gevonden: ‘Jullie moeten iets voor mij doen. Onder de spookbomen instrueerde hij ze om in mijn slaap via mijn plasbuis naar binnen te kruipen. Om mij te pesten en gek te maken van het getrippel in mijn onderbuik.’
Lonkende dood
Niet mijn lichaam is een vervreemdend verslag van een vrouw die steeds verder in zichzelf en haar eigen werkelijkheid verzonken raakt. Selles sluit niet alleen Carlotta, maar ook de lezer op in haar naargeestige, verstikkende universum van honger, eenzaamheid en een voortdurend lonkende dood.
Ergens schrijft Selles: ‘Het was verschrikkelijk om mens te zijn en tegen verlies bestond geen verzet.’ Ook dat had een motto van het boek kunnen zijn. Het is wel heel inktzwart allemaal. Soms snakt de lezer naar wat licht, dat pas tegen het slot door de pagina’s begint te kieren. Hoewel het geen opwekkende roman is, maakt Selles unieke, poëtische stijl veel goed. Tragisch dat er geen vervolgroman meer zal komen.
Niet mijn lichaam
Hedwig Selles
Uitgeverij Vrijdag, 22,50, 256 blz.