De profetische gaven van Hitoshi Matsumoto in ‘Symbol’

De hype is verstomd: het was een sletzomer om snel te ­vergeten. Het feest was voorbij voor het op gang kon ­komen. Het Engelse Wembley Stadion zat zondagavond stampvol voor de finale van het Europees kampioenschap voetbal, maar de Nederlandse dansvloeren werden een dag eerder gesloten. De opening van het nachtleven was van korte duur en prematuur: de besmettingscurve schoot omhoog.

De beslissing om de disco te heropenen was gebaseerd op foutieve aannames en achterhaalde rekenmodellen, volgens eerste verklaringen. De deltavariant van het virus is venijniger dan werd vermoed en het testen-voor-toegangbeleid werkte niet goed. Dit is het principe: als de ­disco open gaat, willen mensen naar binnen. Doe het goed of doe het niet. En bedenk geen domme slogan, dat kan in een pandemie ernstige gevolgen hebben.

Het is niet alleen vermoeiend maar ook knap lastig om de actuele stand van zaken omtrent virusvarianten, besmettingsrisicos en vaccinatiebescherming bij te houden. Ben je net blij met je tweede prik, lees je in een degelijke krant een stuk over deltabesmettingen onder dubbel gevaccineerde volwassenen, die misschien niet ziek worden maar wel anderen kunnen besmetten. Geef mijn portie maar aan Fikkie.

Olympische Spelen

Deze week kwamen er paniekberichten van het uitge­stelde filmfestival van Cannes, waar de internationale filmpers en makers uit alle windstreken in hun presti­gieuze petrischaal rondzwemmen. Anderhalf jaar geleden was er paniek na het Amerikaanse Sundance Film Festival: was Covid-19 daar wellicht in première gegaan? Cannes is als de EK-finale voor filmliefhebbers: mensen hebben er alles voor over om erbij te zijn. De rode loper, de Gouden Palm en Lars von Trier die zich tijdens een persconferentie aan zijn eigen Hitlergrap opknoopt, dat wil je niet missen. Daar wordt geschiedenis geschreven.

Daarom zat het Wembley Stadion ook stampvol toen het Engelse team afgelopen zondag naast de beker greep. Maar de beslissing om je festival te laten doorgaan of je ­hele stadion uit te verkopen is niet meer vrijblijvend, het kan ernstige gevolgen hebben. Bij het EK kozen Boris Johnson en Viktor Orbán voor volle stadions om aan de wereld te laten zien wat hun beleid vermag. Onder ons ­leiderschap is alles weer zoals vroeger: de Engelsen halen bakzeil, de Italianen de beker.

Volgende week beginnen de uitgestelde Olympische Spelen van 2020 in de peperdure nieuwe stadions van ­Tokio, waar de meeste publieke tribunes nagenoeg leeg zullen zijn. Boris en Viktor hebben daar niets te zeggen, de Japanse regering besloot dat de Spelen alleen zonder buitenlands publiek door kunnen gaan. Het publiek zit dan thuis. In Tokio sneuvelt een record en aan de andere kant van de aardbol klinkt gejuich, midden in de nacht.

Filosofische provocatie

Dat brengt ons bij de Nostradamus onder de komieken, die nota bene uit Japan komt. Dat kan geen toeval zijn. ­Hitoshi Matsumoto maakte in 2009 een geweldig krankzinnige film die destijds op onbegrip stuitte, maar nu ­profetische meerwaarde heeft.

In Symbol zet hij twee ­parallelle verhaallijnen uit. In de ene lijn volgen we een Mexicaanse worstelaar die zich op een wedstrijd in een ­rumoerige arena voorbereidt. In de andere wordt een door Matsumoto vertolkte pyjamaman in een hermetisch ­gesloten melkwitte ruimte door een ­hogere macht op de proef gesteld.

De Mexicaanse taferelen rond de traditioneel gemaskerde worstelaar Escargotman ogen realistisch: zo gaat het er waarschijnlijk aan toe in de onderste regionen van de ­populaire volkssport lucha libre (vrij worstelen).

De ont­beringen van de Japanse pyjamaman zijn wonderlijk bizar en buitengewoon komisch, tot Matsumoto de twee contrasterende lijnen bij elkaar brengt en de handelingen van de Japanner het verloop van de worstel­wedstrijd in ­Mexico beïnvloeden. Je weet niet wat je ziet, terwijl je er toch echt naar kijkt.

Je zou Symbol een filosofische provocatie kunnen noemen of een surrealistische komedie. Het was mijn favoriete film van 2010, het topjaar waarin The Social Network, The Hurt Locker en Fantastic Mr. Fox me ook in vervoering brachten.

Elf jaar later worden we zelf op de proef gesteld, omdat een schubdier uit Zuid-Afrika op een markt in ­China een vleermuis ontmoette, terwijl iedereen in het vliegtuig stapte om van hot naar haar te reizen. We zijn de schreeuwende pyjamaman van Matsumoto geworden. Overge­leverd aan krachten die we niet begrijpen, stampvoetend over ons lot en snakkend naar een verlossing. Maar ergens op de aardbol gaat de disco weer open en wordt er ge­lachen.

Of klinkt gejuich, midden in de nacht.

Symbol verscheen in Nederland op dvd bij De Filmfreak.