De mensen achter Wikipedia: ‘Mijn vrouw kijkt Netflix, ik doe liever dit’

Waar heeft hij allemaal over geschreven? Waarover niet, is een betere vraag. Streekgerechten. Theater. De energietransitie. De geschiedenis van brood. “Een paar jaar geleden bleek dat de nationale parken in Brazilië nog geen eigen pagina hadden. Doe ik er ook nog wel even bij. dacht ik. Daar heb ik me flink op verkeken, het bleken er vijftig te zijn, over sommigen was nauwelijks ­informatie vindbaar. Maar ze staan er inmiddels allemaal netjes op.”

Wikipediaan ‘Henri Duvent’ (niet zijn echte naam) schrijft al sinds 2007 artikelen voor ’s ­wereld grootste online encyclopedie. Bijna ­dagelijks is hij er mee bezig, vele duizenden artikelen heeft hij geschreven of bewerkt. “Het is een hecht clubje, de actieve Wikipedianen. ­Deze week werd me gevraagd of ik wilde kijken naar een paar artikelen over vogels in de Waddenzee. Ik heb biologie gestudeerd, dus weet daar veel vanaf. Dan help je even.”

Het eerste Nederlandse wiki-artikel werd op 19 juni 2001 geplaatst, een half jaar nadat de ­Engelstalige versie van de encyclopedie het ­levenslicht had gezien. Sindsdien zijn er meer dan 2 miljoen Nederlandse artikelen verschenen, ­dagelijks komen daar zo’n 200 bij. “Waarvan de helft scholierengeklieder, dat wordt direct weggehaald,” zegt Edo de Roo, in het dagelijks leven ict’er en al zestien jaar fanatiek Wikipediaan. “Ik ben er elke avond mee ­bezig. En ’s ochtends, voor ik naar m’n werk ga. En in het weekend ook.” Een uit de hand gelopen hobby, noemt hij het.

Vandalisme

De Roo werd dit jaar met een lintje onder­scheiden voor zijn bijdragen aan Wikipedia, hij noemt zijn werkzaamheden eerder belangrijk dan leuk. “Ik heb er best plezier in hoor, maar het doel van Wikipedia is het vrij beschikbaar maken van kennis. Niet overal ter wereld is onderwijs even vanzelfsprekend.”

En dus schreef De Roo zelf al 4000 ­artikelen, hij bewerkte er zo’n 200.000. En er liggen nog bergen werk op hem te wachten. “Ik wil alle olympische sporters ­toevoegen, daar is nog een enorme achterstand. Een Afghaanse atleet die in 1936 meedeed aan de 200 meter: er is vast en zeker informatie over beschikbaar, maar je moet die wel vinden.” Want dat is het criterium voor alles wat op Wikipedia verschijnt: er moeten verifieerbare bronnen aan ten grondslag liggen.

In principe mag iedereen iets toevoegen of veranderen, maar er gelden wel regels. Naar schatting 14.000 mensen dragen bij aan de Nederlandstalige Wikipedia, van wie 2000 vrijwilligers de harde kern vormen. Ze schrijven, controleren, breiden arti­kelen uit, controleren dat er geen commerciële of ideologische uitingen zijn en stellen de regels op over wat wel en wat niet op Wikipedia mag. De moderatoren, waar er zo’n zestig van zijn, hebben hier een belangrijke rol in. “En dat kan best eens ruzie worden. Ik ga er zelf ook wel­eens met gestrekt been in,” zegt De Roo, die zelf twee keer moderator was.

Sommige IP-adressen krijgen, nadat ze zijn gewaarschuwd, een tijdelijke ban vanwege ‘vandalisme’. Die mogen dan een bepaalde periode geen bijdragen leveren. Het zijn vooral scholen, waar kinderen een pagina aanmaken om hun ­leraar belachelijk te maken, of wiki misbruiken voor onderlinge pesterijtjes. Maar ook de Tweede Kamer en het Mediapark in Hilversum zijn enige tijd geblokkeerd geweest, nadat ijdele ­politici en televisiemensen op hun eigen pagina een iets te positief beeld van zichzelf hadden geschetst.

Hoogoplopende disputen

Er zijn de bekende bewerkingsoorlogen over ­onderwerpen die ook in ‘de echte wereld’ tot verdeeldheid leiden: de wiki-lemma’s over de Armeense genocide, het Palestijns-Israelisch conflict of complottheorieën over bijvoorbeeld graancirkels. Maar ook onbeduidendere zaken kunnen binnen de wikigemeenschap tot hoogoplopende disputen leiden.

Bijvoorbeeld: wanneer is een bijnaam voor een politicus wikiwaardig? Wat wordt erkend als een officiële bron? En welke sporters verdienen een pagina? “We hebben besloten dat iedere voetballer die een minuut in de eredivisie heeft gespeeld een artikel krijgt. Ik houd de eredivisie voor vrouwen bij en dus volg ik ieder weekend wie op­gesteld wordt. Na elke speelronde ben ik er een uurtje mee bezig.”

Wikipedia is nooit af. Sterker nog, ook met twee miljoen Nederlandstalige artikelen zijn er nog behoorlijk wat hiaten, zegt Henri Duvent. “Suriname, kunst, wetenschap, geschiedenis – en dan met name vrouwen die daar een belangrijke rol in speelden – daar kan nog veel meer over ­geschreven worden. Je kunt op Wikipedia alles vinden over Pokémon en over allerlei televisieprogramma’s, maar te weinig over theater.”

Bedankje

Waarmee maar weer wordt bewezen dat het ­gesamtkunstwerk Wikipedia nooit af is. “Het is allemaal wisdom of the crowd,” zegt Sandra Rientjes. Ze is directeur van Wikimedia Nederland, de organisatie die de Wikipedianen ondersteunt. “Dat is een divers gezelschap: het gaat van een gepromoveerde natuurkundige die het liefst schrijft over de middeleeuwse geschiedenis van Engeland tot mensen die alles weten van tuinplanten. Maar er zijn nog steeds onder­vertegenwoordigde groepen, zoals vrouwen en mensen uit een andere cultuur.”

Wikimedia helpt de wikigemeenschap, bijvoorbeeld met rechtenvrije foto’s. “Soms ­worden wij benaderd door een museum, dat zijn gehele beeldarchief beschikbaar stelt. Dat is natuurlijk een enorme verrijking voor de site.”

Wikipedia blijft een vrij van reclame, en draait voornamelijk op geld van donateurs en inhoudelijke bijdragen van vrijwilligers. Heel af en toe worden ze bedankt voor hun diensten. Zo ontving de vaste kern Nederlandse Wikipedianen dit jaar een sleutelhanger, om te vieren dat de ­site 20 jaar bestaat. En af en toe wordt er een ­borrel of een barbecue georganiseerd, waar meestal een stuk of twintig mensen op afkomen. Want de meeste Wikipedianen voelen zich toch het meest senang achter hun computer, waar altijd het werk op hen wacht.

De Roo: “Straks komen er weer honderden olympische sporters bij. Als ik een avondje doorwerk kan ik twintig nieuwe artikelen ­maken, dus ik ben nog wel even bezig. Maar goed, mijn vrouw kijkt Netflix, ik doe liever dit. Ieder z’n hobby.”