De foto’s van Jasper de Beijer tonen wat onder het oppervlak van de realiteit zit

De Brigadier ligt op zijn brits, gekleed in koloniaal kostuum. Hoe hij zich voelt, is niet te peilen. Hij heeft namelijk geen hoofd, zijn kleding is een omhulsel van afwezigheid. Zou hij, net als de admiraal uit de titel van Jasper de Beijers nieuwe fotoserie, last hebben van hoofdpijn? En wat zou de oorzaak zijn van dat ongemak? De tropische hitte? Logistieke hoofdbrekens? Of wroeging over de behandeling van tot slaaf gemaakten?

Dat laatste is onwaarschijnlijk, zeker na het zien van Bastion. Deze foto toont een nachtelijk landschap met vijf forten op heuvels. Het heraldische rood-wit van de luiken verwacht je eerder bij een landgoed op de Veluwe, maar dit is architectuur voor bezetting en verdediging. Met onzichtbare kanonnen wordt geschoten richting zee, waar Engelsen, Fransen en andere Europeanen op de loer liggen die een graantje willen meepikken van dit wingewest. De buit ligt achter de forten in het duister: slavenhutjes en plantages.

Jasper de Beijer maakte The Admiral’s Head­ache na een residentie op Curaçao. Al twintig jaar bouwt hij dit soort parallelle geschiedenissen, meestal na een reis naar of verblijf op een niet-westerse locatie. De series zijn geworteld in de historie, maar krijgen een fictieve twist.

Dat De Beijer hiervoor fotografie gebruikt is veelzeggend. Na de uitvinding van het medium begin 19de eeuw – tevens de hoogtijdagen van het kolonialisme – gold de fotografie als het summum van objectiviteit. Met een camera ­legde je de wereld vast zoals hij was. Maar De Beijer gebruikt hem juist om te laten zien wat er onder het oppervlak van die realiteit zit: machtsongelijkheid en -misbruik.

Dat doet hij door maquettes te bouwen, ­kostuums te naaien en maskers te maken. Het zijn ingrediënten die hij met digitale middelen combineert tot collages en daarna verder inkleurt. Een monnikenwerkje dat rustig twee, drie maanden per beeld kost.

De Beijer put uit een breed scala aan invloeden. In zijn werk versmelten de fijne pentekeningen van 17de-eeuwer Hercules Seghers met de esthetiek van Leni Riefenstahl, de sepia nostalgie van vintage fotografie en de grafische detaillering van computergames. Alles om een vorm van theatraliteit te bereiken die tegelijkertijd bombastisch en relativerend werkt.

Zo laat hij VOC-schip Amsterdam, dat in het echt ‘slechts’ zestien kanonnen had, een bombardement uitoefenen met een belachelijke batterij schiettuig. En laat hij uit een draagkoets een officiersvrouw stappen die, net als de brigadier, geen hoofd heeft onder haar pruik. Daardoor kijk je nog beter naar haar omgeving: de felgekleurde huisjes en fijne stoffen. Alles is overduidelijk handgemaakt en kwetsbaar, schone schijn van papier, zoals de heerschappij van een klein clubje imperialisten over een ­grote groep ontheemden.