De dystopie van sciencefictionserie Arcadia werd akelig actueel door corona

“Het wordt steeds moeilijker feiten van onzin te onderscheiden. We zijn er van nature ook niet heel goed in,” stelt actrice Monic Hendrickx, die speelt in de nieuwe tv-serie Arcadia. “En dan heb je nog het kapitalistische systeem waarin we gevangen zitten: ‘Dit moet je kopen om gelukkig te worden’; ‘Zoveel moet je sporten om langer te blijven leven’. Het is lastig eraan te ontsnappen.”

“En dan is er ook nog de sociale druk door al die opgelegde regels, van de overheid, van alle kerken, over wat je tegenwoordig allemaal wel en niet meer zou mogen zeggen. Ja, ik ben best bezorgd over waar we heen gaan met deze wereld.”

Dystopische serie over een puntensysteem

Bij het kijken naar Arcadia ontkom je bijna niet aan dit soort gedachten en discussies. In de achtdelige dystopische serie van KRO-NCRV staat Hendrickx’ personage Cato aan het hoofd van een familie die dankzij hoge scores in een streng gehanteerd puntensysteem een welvarend leven kan leiden.

Tot haar man Pieter (acteur Gene Bervoets) fraudeert met de cijfers van hun dochters en wordt betrapt door Het Schild, het overheidsorgaan dat hem vervolgens zonder genade buiten de muren van het ‘veilige’ Arcadia zet.

De score haal je op basis van onder meer je IQ, opleiding, salaris en uiteraard gehoorzaamheid aan de regering. In de wereld van deze serie wordt het vrije denken en bewegen stevig de kop ingedrukt. Al zeggen de voorstanders dat iedereen netjes krijgt wat hij verdient. Brave burgers kunnen rekenen op allerhande privileges waaronder de juiste gezondheidszorg.

‘Recht van de sterkste is er al’

“Ik ben weleens bang dat we die kant op gaan,” biecht Hendrickx (vooral bekend van Penoza), op. “We willen allemaal vrij zijn en kunnen kopen waar we zin in hebben. Maar we leggen de rekening te veel neer bij mensen die het geld niet hebben om zichzelf goed te beschermen. In zekere zin is dat óók het meten van je waarde. Het recht van de sterkste, dat ís er al.”

Regisseur Tim Oliehoek (De Zaak Menten, Het geheime dagboek van Hendrik Groen) draaide de serie deels tijdens de tweede coronagolf. “Heel interessant was dat in het begin van covid het gevoel overheerste dat we dit samen gingen overleven, maar al snel het verzet groeide en we een andere kant van Nederland zagen. Dat we veel moeite hebben met regels.”

Raakvlak met coronagolf

“En het grootste deel was braaf gevaccineerd en dacht misschien op basis van goed gedrag meer recht te hebben op medische zorg. Voor het hebben van een hogere score moet je worden beloond; dat bleek wel een raakvlak met onze serie. Maar mensen hebben hun uitspattingen en verzetjes nodig.”

“Wat je ziet in Arcadia zie ik hier dus niet zo snel gebeuren,” vervolgt Oliehoek. “Maar bedenk dat ze in China wél zo’n puntensysteem hebben. Tijdens het draaien las ik een artikel over een burger die een vliegtuig niet in mocht, omdat zijn score te laag was. Fascinerend en griezelig.”

De regisseur trof naar eigen zeggen in een eerder stadium van het serieproject een versie waarin de schrijvers meer met de covidactualiteit wilden doen. De 1,5 meterregel en de mondkapjes waren aan het scenario toegevoegd. “We waren het er snel over eens dat we dit niet moesten doen, omdat we overtuigd waren dat kijkers totaal geen zin hadden dat allemaal weer te zien.”

1 miljoen per aflevering

Er zijn al talloze series van over de grens die zich afspelen in een postapocalyptische wereld, zoals The Handmaid’s Tale. Arcadia is de eerste binnen dit ‘genre’ van Nederlandse, maar ook van Belgische bodem. Bij de coproductie werd ook de Duitse publieke omroep betrokken. Voor elke aflevering was zo een slordige miljoen euro beschikbaar.

“Ik hoor iedereen zeggen hoe veel dat is, maar geloof me: het was eigenlijk te weinig. In Hollywood hebben ze dat budget maal 25, minimaal! Het was dus sprokkelen en slimme keuzes maken. Ik heb nog nooit zo lang in busjes gezeten om alle locaties bij elkaar te vinden, iets wat overigens ook geweldig was om te doen.”

Sovjet-architectuur en vintage kostuums

In het kader van slim uitgeven werd Arcadia een wereld met een architectuur die doet denken aan de Sovjettijd, vol grauwe, betonnen gebouwen. Bestaande panden – in Frankrijk, Duitsland, maar ook in Apeldoorn (Radio Kootwijk) – werden digitaal aangepast. Maar de kostuums waren juist vintage.

“Dat maakte alles tastbaarder. Mijn grootste angst was dat alle aandacht zou gaan naar het uiterlijk van de serie, terwijl ik de focus wil houden op onze geweldige acteurs (met naast Hendrickx en Bervoets ook talenten als Melody Klaver en Maarten Heijmans, red.). Het sciencefictionelement is ook niet de reden dat ik dit wilde doen. Ik ben geslaagd als kijkers het vooral ervaren als een menselijk drama.”

Hendrickx sluit zich daarbij aan. “Het is volgens mij ook gelukt er geen belerende serie van te maken met een boodschap over hoe je zou moeten leven. Maar het is toch óók een waarschuwing. Willen we echt naar zo’n wereld als Arcadia? Ik neem aan van niet!”

Arcadia is vanaf zondag wekelijks om 20.20 uur te zien op NPO 3. Na de première staat de serie al compleet op NPO Plus.