Nieuws
De cultuursector in 2021: grote inkomstenverliezen, kwetsbare kunstenaars en nog te weinig diversiteit
Het tweede jaar van de coronacrisis heeft er opnieuw ingehakt bij de cultuursector, zo schrijft de Boekmanstichting in de jaarlijkse Cultuurmonitor. Inkomsten liepen terug, net als het aantal bezoekers, en kunstenaars bleken economisch nog kwetsbaarder. Toch zijn er ook positieve ontwikkelingen.
De Boekmanstichting, een kenniscentrum voor kunst, cultuur en beleid, doet sinds 2020 onderzoek naar de stand van zaken in de culturele sector. De uitkomsten staan in de onlangs ook digitaal verschenen Cultuurmonitor. Niet verrassend was 2021 het jaar van grote inkomstenverliezen voor theaters, musea en concertzalen. Eerder al becijferde de Taskforce culturele en creatieve sector een verlies van 2,8 miljard euro in 2021, ten opzichte van pre-coronajaar 2019.
Maar ook het aantal bezoekers viel tegen, nog los van de coronamaatregelen. In 2020 verloren musea, podia en bioscopen tussen de 50 en 80 procent van de bezoekers. Bij heropening kwamen die niet allemaal terug. Rogier Brom, coördinator van het onderzoek: “Mensen kopen steeds korter van tevoren kaartjes, en het blijft moeilijker om te sturen. Het zou kunnen dat dit bijvoorbeeld voor de theatersector zo blijft.”
Elk subwereldje had wel iets positiefs te melden over 2021, maar daar stond steevast een minder goede ontwikkeling tegenover: hoewel er meer werd gelezen, leden boekhandels grote verliezen door de verplichte sluiting van niet-essentiële winkels. Waren muzikanten en theatermakers creatief met online voorstellingen, ze verdienden niet genoeg om uit de kosten te komen. En ook al werden er thuis veel films gekeken, bioscopen kwamen in de knel omdat grote films werden uitgesteld en het nu dringen is op het witte doek.
Nog veel wit, man, hoogopgeleid
Boekman meldt verder dat de positie van beeldend kunstenaars, maar ook zzp’ers in de gehele culturele sector, nog kwetsbaarder is geworden. Dat bleek al uit een eerder onderzoek van de stichting, uit het voorjaar van 2021, naar het effect van de coronasteunmaatregelen. Zzp’ers en vrije producenten bleken daar het minst van te profiteren en de grootste verliezen te moeten incasseren.
Op diversiteitsvlak, een onderwerp waar het onderzoek stevig op inzet, is er ook een en ander aan te merken. Hoewel het thema bij de meeste organisaties inmiddels hoog op de agenda staat, is de man-vrouwverdeling op veel plekken nog flink uit balans. De meeste directies en besturen, zeker in de museumwereld, bestaan uit witte, hoogopgeleide mannen. Vrouwelijke beeldende kunstenaars zijn ondervertegenwoordigd op kunstbeurzen en in collecties, net als vrouwelijk architecten bij grote bureaus. En vrouwelijke musici verdienen over het algemeen minder dan hun mannelijke collega’s.
Positiever nieuws is er uit de film- en televisiehoek. Door de grote populariteit van streamingsdiensten is er een grotere vraag naar goede scenarioschrijvers. Ook makers van games, net zo goed onderdeel van het culturele veld, ging het voor de wind. Tot slot waren muzikanten, theatermakers en beeldend kunstenaars creatief in het aanboren van digitale wegen om hun werk onder de aandacht te brengen.
