Boekhandels in lockdown: ‘De chaos is standaard geworden’

“Het is een drama, ja,” zegt directeur Caroline Reeders van boekhandel Athenaeum. “Maar dat kun je een paar keer zeggen - en dan moet je door. Want het gaat om de volksgezondheid. Het liefst had ik gezien dat we als loket zouden mogen openen. Maar dat is gewoon niet zo, dus we moeten het uitzitten.”

Al is ‘zitten’ niet het goede woord. Er wordt vooral heel veel gefietst door Amsterdam om bestelde boeken te bezorgen. Boekhandelaars hebben het druk, maar op een andere manier en met minder rendement. Sanne Fase van de Java Bookshop: “Bestellingen per telefoon, per mail, al die pakjes de deur uit krijgen. Het is heel chaotisch en vreemd hoe het nu gaat.”

Support your locals

Vooralsnog moet het lukken om de boekhandel in Oost overeind te houden, zegt Fase. “We hebben veel geluk, de winkel wordt door de buurt gedragen. Mensen lijken zich zeer bewust van ‘support your locals’. En we hebben groot op ons raam gespoten dat de mensen nog steeds bij ons terechtkunnen.”

Maar met de verlengde lockdown wordt nog meer ingeteerd op reserves en nemen de zorgen over de toekomst van de fysieke boekhandel toe. Sinds de sluiting in december verloor die 66 procent van de omzet ten opzichte van 2019, wat slechts deels wordt gecompenseerd door de gestegen online verkoop.

Directeur Anne Schroën van de Koninklijke Boekverkopersbond, die landelijk 1500 boekhandels vertegenwoordigt, schreef begin deze week opnieuw een brandbrief aan het kabinet .“In april 2020 waarschuwde ik voor sluiting van een op de drie boekwinkels bij aanhoudende crisis. Dit gevaar is niet geweken. Het is zelfs reëler dan ooit.”

Petitie

Er gaat een online petitie rond om boeken aan te merken als essentiële levensmiddelen, en de marketingorganisatie voor het boekenvak CPNB start in samenwerking met schrijvers, uitgevers en boekhandels de nieuwe campagne #steunjeboekhandel.

Reeders van Athenaeum, dat vorig jaar een van de zes vestigingen moest sluiten en bijna een kwart van het personeel ontsloeg: “Het helpt om mensen bewust te maken: vind je het belangrijk een boekwinkel in de buurt te hebben? Bestel dan daar. En zo’n campagne is ook belangrijk voor het moreel nu we de hele tijd alles moeten omgooien. De chaos is standaard geworden.”

Eigenaar Denis Stirler van de Amsterdamse Boekhandel in Buitenveldert stuurde afgelopen weekend een noodkreet naar zijn klanten: ‘Help ons de lockdown door’. “Vorige week was het behoorlijk dramatisch, na de feestdagen was het ook online ingestort. En de respons is hartverwarmend. Mensen bestellen lijstjes van soms tien, twaalf boeken tegelijk. Maar we moeten nog vier weken. En de online verkoop haalt het niet bij een open winkel.”

Pijn

Er zijn nog geen concrete geluiden van Amsterdamse boekhandels die op omvallen staan. “Niemand laat het achterste van zijn tong zien, natuurlijk, maar het kan niet anders dan dat er pijn wordt geleden,” zegt Dirk-Jan Veerman van Scheltema, dat als onderdeel van Novamedia, het moederbedrijf van de Postcodeloterij, niet voor zijn voortbestaan hoeft te vrezen.

Maar Scheltema moest in 2012 wél dicht na het faillissement van eigenaar Polare. “We weten hoe het voelt als het water je aan de lippen staat. We fietsen ons een slag in de rondte, maar dat is toch een beetje buitenkant. En ook een fietskoerier en het versturen van boeken kosten geld. Het is leuk als service naar de klant toe. Maar dat neemt niet weg dat we klappen krijgen. Het kost tonnen, elke maand weer weet je wat je aan omzet mist. En dat ga je nooit meer inhalen.”