Body as a Weapon gebruikt lijven als propaganda-instrument

Fysieke fitheid en gemeenschapszin. Dat moesten de Spartakiáda’s met duizenden turners op de grasmat en volgepakte tribunes uitdrukken. Elke vijf jaar was er een in het Praagse Strahovstadion, tot in de jaren tachtig. Alles draaide om het grote geheel. De massachoreografie was strak en ritmisch, de individuele atleet van ondergeschikt belang.

Aan het begin van Body as a weapon verschijnen affiches van deze oostblokvariant op de Olympische Spelen op het achterdoek. Uit de luidsprekers klinkt trompetgeschal.

Dan komt Sandra Kramerová op, Slowaakse van geboorte en nu neergestreken in Amsterdam. Ze draagt een rood kort sportbroekje en een wit shirt, de nationale kleuren van voormalig Tsjecho-Slowakije. Op de achtergrond horen we rumoer van stemmen, voor ons start haar warming-up voor de grote show. Helemaal alleen.

De armen parallel zijwaarts op schouderhoogte, zwaaiend naar de vloer en helemaal door naar boven tot de cirkel rond is. Dan in combinatie met een buiging door de knieën, pas zijwaarts of stapsprong.

Discipline, doorzettingsvermogen, toewijding – Kramerová laat het ons overtuigend zien en voelen. Totdat ze twijfelt, het tempo vertraagt en ze uitgeput neervalt. ‘Alle slachtoffers van onderdrukking,’ roept ze even later in het Slowaaks, ‘kom voor je rechten op.’

Haar laatste outfit is een glanzend turnpakje. Hier staat een winnaar. Met behulp van vj-software tovert lichtontwerper Boaz van de Ban een hele rij Kramerová’s op het scherm, en nog een rij, steeds meer, telkens in andere formaties.

Dit is het summum van synchroniciteit. Mooier kan het niet worden. Maar als de oefening klaar is en het licht nog even aan blijft, zakt Kramerová’s gezicht uit de plooi. Geen stralende lach meer, geen trots, maar droevenis en frustratie.

We begrijpen het.