Bizarre feitjes over Amsterdam verzameld: achter een systeemwand in het Maupoleum lag een mummie

In opdracht van de gemeente schrijft Frank van Vuuren artikelen over de geschiedenis van Amsterdam. In de bundel Over Amsterdam komen macabere aspecten van dat verleden ruim aan bod.

Als je er nu foto’s van ziet, denk je: was dat nou zó lelijk? Maar lang gold het gebouw dat in de volksmond het Maupoleum heette als het allerlelijkste van de stad. Die bijnaam was een samentrekking van Maup Caransa (de projectontwikkelaar) en mausoleum (graftombe). Het in de vroege jaren zeventig gebouwde complex in de Jodenbreestraat ging in 1994 alweer tegen de vlakte.

Mummie

Halverwege de jaren tachtig werd een deel van het gebouw bezet door krakers. Toen die in 1991 vertrokken, werd in een ruimte waar een drugsdealer had gewoond een bizarre vondst gedaan: achter een systeemwand lag een in plastic verpakt en volledig gemummificeerd lichaam. Het bleek te gaan om een al vier jaar eerder vermoorde Duitse junk. Al die tijd had de krakende dealer (de dader van de moord) een lijk in huis gehad.

We lezen het in Over Amsterdam van Frank van Vuuren, een boek met als ondertitel 741 jaar stadsgeschiedenis in 38 artikelen. Van Vuuren heeft een fijne baan. In opdracht van de gemeente schrijft hij artikelen over de geschiedenis van de stad, vooral voor de website amsterdam.nl. Op sociale media worden ze (althans in de bubble van de recensent) gretig gedeeld. In Over Amsterdam heeft Van Vuuren zijn volgens hemzelf beste stukken verzameld.

Slaven op de de Dam

Een meeslepend boek is het, vol bizarre feitjes die je als lezer het liefst meteen met anderen wilt delen: zeg, wist jij dat... Met de uit Over Amsterdam opgedane kennis valt ook indruk te maken tijdens een wandeling door de stad. Op bijvoorbeeld de Dam zeg je dan tegen je wandelgenoot: ‘Zeg, wist jij dat hier in 1683 bijna tweehonderd ex-slaven bij elkaar waren om de burgemeesters te bedanken voor hun herkregen vrijheid?’

Dat waren witte Nederlanders die jarenlang gevangen waren gehouden in het Ottomaanse Rijk. Tussen 1500 en 1800 werden naar schatting tussen de een en twee miljoen Europese slaven door Noord-Afrikanen verhandeld, onder wie tienduizenden Nederlanders. Tegen een flink losgeld konden zulke ‘christenslaven’ worden vrijgekocht. Om Amsterdammers uit de slavernij te bevrijden organiseerde het stadsbestuur collectes en bemiddeling.

Executies

Nu we toch op de Dam zijn: huiveringwekkend is in Over Amsterdam het artikel over de executie van wederdopers op het zelfde plein op 14 mei 1535. De wederdopers, een fanatieke protestantse sekte waarvan de leden regelmatig in totale vervoering naakt door Amsterdam trokken, werden gestraft voor een oproer een paar dagen eerder.

Daarbij ging het heel wreed toe. We citeren Van Vuuren: ‘De veroordeelden worden op een schavot op de Dam op een bank vastgebonden, waarna de beul hen levend het hart uit het lijf snijdt en in de mond propt.’

Geïnteresseerd in het macabere is de schrijver zeker. In Over Amsterdam gaat het veel over enge ziektes, martelpraktijken, smerigheid, godsdienstwaanzin en andere ellende. Denk niet dat dat minder wordt naarmate we dichter bij het heden komen. Ontluisterend is het slothoofdstuk, waarin de ontsporing van de Amsterdamse kraakbeweging in de late jaren tachtig wordt beschreven.

Stalinistische zuiveringen

Hoe burgemeester Van Thijn bij een bezoek aan de Staatsliedenbuurt werd belaagd door fanatieke krakers herinneren veel Amsterdammers zich nog wel (‘Raus!’ brulde een Duitse kraker de Joodse Van Thijn in het gezicht), maar wie kent nog het verhaal van ‘Theo en Jack’ onder wier leiding de kraakbeweging steeds gewelddadiger werd. De twee voerden zuiveringen van stalinistische aard uit en deinsden niet terug voor ontvoering, gijzeling en mishandeling.

Uiteindelijk werden Theo en Jack door een groep van uit het hele land opgetrommelde krakers zelf de Staatsliedenbuurt uitgejaagd.