Betoverend hogeschoolspel, en alles in één take opgenomen

Het Alma Quartet heeft zijn nieuwe album, met de strijkkwartetten nummer Twee en Drie van Erich Wolfgang Korngold, direct-to-disc opgenomen in de Haarlemse Artone Studio. Direct-to-disc – je kunt die techniek misschien het best vergelijken met de trapezeartiest die in het circus zonder vangnet zijn salto’s maakt en alles op video vastlegt voor het nageslacht.

In de klassieke muziek is die techniek zeer ongebruikelijk en alleen iets voor durfallen, want alles wordt in één take opgenomen en daarna is er geen weg meer terug. Het moet ook meteen goed gaan. Er kan achteraf niet meer worden geknipt en geplakt, zoals bij studio-opnamen van zelfs de grootste virtuozen gebruikelijk is. Als de technici hun vak verstaan, hoort vrijwel geen mens meer dat je als luisteraar goedbeschouwd wordt beetgenomen. Zelfs de luid bejubelde studio-Mahlers van Bernard Haitink bestaan bij de gratie van montage, met soms wel honderden lasjes in een deel van een symfonie.

Is dit erg? Als je het niet weet niet. Als je het wel weet, blijft er, zelfs als je er niets van hoort, toch een vermoeden bestaan dat je naar iets onechts zit te luisteren. Daarom zweerden sommige dirigenten (bijvoorbeeld Claudio Abbado) bij liveregistraties, waaraan misschien wel van alles onvolmaakt was, maar waarbij de menselijkheid, warts and all, in volle glorie intact bleef.

Het Alma Quartet besloot op uitnodiging van platenmaatschappij Challenge de uitdaging aan te gaan. Ze trokken in Artone bij de sessies zelfs hun concertkleding aan, hoewel het in een luchtig T-shirt en een spijkerbroek misschien ontspannener musiceert. Maar het was juist de concertspanning die ze opzochten en nodig hadden om optimaal te kunnen presteren.

Het resultaat dwingt grote bewondering af. Zeker, zo hier en daar worden de samenklanken net niet helemaal ideaal geïntoneerd en in een reguliere sessie zouden die passages een herkansing hebben gekregen, maar in zijn geheel luisterend naar beide stukken, is het vooral het muzikale proces dat je raakt en dat alle muggenzifterij volledig naar de achtergrond verdringt.

Verreweg het spannendste moment komt na tien minuten in Kwartet nr. 2, bij het betoverende langzame deel, als Korngold akkoorden voorschrijft die louter uit flageoletten bestaan. Het vergt meer dan millimeterwerk om dit zuiver te laten klinken. Het Alma Quartet heeft er geen enkele moeite mee. Dit is hogeschoolspel, met een grote ontroerende kracht ook nog.

Uiteraard komt dat voor een groot deel op het conto van Korngold, die ook te midden van de venijnigste modernistische stormen trouw bleef aan zijn laat-romantische klanktaal. Ongetwijfeld had dat te maken met zijn grote carrière in Hollywood, waar hij een van de oervaders van de filmmuziek was.

Dat zijn vaak schitterende muziek bij lange na niet zo vaak wordt uitgevoerd als ze op grond van haar kwaliteit zou verdienen, is treurig. Dat maakt deze opnamen van zijn eerste twee kwartetten, uit 1933 en 1945, een aanwinst. Hopelijk vindt ook Korngolds derde strijkkwartet ooit nog zijn weg in een programma van het Alma Quartet.