Amsterdamse Kunstraad wil iconisch ‘Huis voor de Kunsten’ in Zuidoost

“Amsterdam groeit, in 2030 telt de stad meer dan een miljoen inwoners, maar het budget voor kunst en cultuur groeit nog niet mee,” zegt Kunstraadvoorzitter Felix Rottenberg in een reactie op de Verkenning 2022. “Dit betekent de facto een forse bezuiniging, dus er moeten scherpe keuzes gemaakt worden. Welke stad willen we zijn? Waar investeren we in? Voor wie en door wie?”

Op verzoek van cultuurwethouder Touria Meliani en het college heeft de Kunstraad een verkenning van het culturele landschap in Amsterdam opgesteld. Deze Verkenning 2022 is de eerste stap in de voorbereiding van het Amsterdamse Kunstenplan 2025-2028. Er werd gesproken met de hele Amsterdamse culturele sector: van gesubsidieerde en niet gesubsidieerde culturele instellingen tot individuele makers, en ook met beleidsmakers van de verschillende stadsdelen en stadsgebied Weesp.

Begin 2019 stelde de Kunstraad – een onafhankelijk adviesorgaan van het Amsterdamse gemeentebestuur – dat de Amsterdamse kunstsector nog een slag te slaan had op het gebied van diversiteit. Vier jaar later valt er op dit vlak nog steeds genoeg te winnen. Er is nog geen sprake van een systemische verandering. Voor sommige instellingen zijn diversiteit en inclusie al jarenlang een vanzelfsprekend onderdeel van het dna van de organisatie, maar vooral op het gebied van het personeel, en dan met name op beslissende posities, is er te weinig meerstemmigheid.

“Tijdens het Idfa zag ik in Carré de documentaire White Balls on Walls over het inclusiebeleid van het Stedelijk Museum. Je ziet ze zoeken, tasten, ballen; het is soms om te grienen zo amateuristisch. Maar ze doen het wel en daarvoor verdienen ze alle respect. En het staat voor iets veel groters dan het Stedelijk. Ik ben er zelf ook een onderdeel van; ik moest tot mijn schande toegeven dat ik er zelf nooit bij heb stilgestaan dat de kunstenaars tussen de jaren 30 en 70 allemaal witte kerels waren. Dus dat onze wethouder daar op een elegante manier op blijft drammen, is bijzonder goed.”

Huis voor de Kunsten

Amsterdam wordt gegijzeld door vastgoedproblemen, stelt de Kunstraad. “Amsterdam is een stad van makers, maar er is steeds minder plek voor makers, niet om te wonen, noch om in hun levensonderhoud te voorzien. Zo zet Amsterdam zijn leidende positie én zijn internationale reputatie op het spel. Er moeten meer ateliers en oefenruimtes komen, meer ruimtes waar kunstenaars zich zonder prestatiedruk kunnen ontwikkelen. Tijdelijkheid is een aanvulling, geen basis.”

De Kunstraad vindt dat in Zuidoost een ‘Huis voor de Kunsten 3000’ moet verrijzen, een iconisch gebouw waarin verschillende kunstvormen samenkomen. “Zuidoost is op korte termijn even groot als Nijmegen, maar de culturele infrastructuur blijft enorm achter. Terwijl het stadsdeel overloopt van talent, het is fantastisch: er zijn twintig brassbands, je hebt het Leerorkest, het Bijlmerparktheater, er is zoveel te doen... Dat verzamelde talent verdient een statement à la het Eye Filmmuseum. Een laagdrempelig gebouw, dat mensen vanuit de hele stad naar Zuidoost trekt. Daar is nu geen geld voor, maar Zuidoost mag en moet dit eisen.”

Ook het publiek krijgt aandacht in de verkenning; volgens de Kunstraad is er sinds corona sprake van een publiekscrisis. Mensen gaan minder frequent en het cultuurbezoek is meer lokaal. Een groot deel van het publiek blijft helemaal weg, men wil de zekerheid van een goed programma. Volgens Rottenberg cum suis is een groot publieksonderzoek nodig om inzicht te krijgen in de behoeftes en voorkeuren van het potentiële (Amsterdamse) publiek. “Wie komt er en wie niet, en waarom? Willen mensen reizen en hoe ver? Wat zou drempels wegnemen en hoe is het publiek beter aan te spreken? Daar moet onderzoek naar worden gedaan.”

De Verkenning 2022 is te lezen op de site van de Amsterdamse Kunstraad. Er is ook een podcast-versiebeschikbaar.