Alle betrokkenen werkten mee aan Pavarotti; een mirakel

Luciano Pavarotti was de beroemdste en populairste tenor sinds Enrico Caruso. Hij had een stem uit talloos vele miljoenen, maar zelf vond hij dat zijn vader, Fernando, bakker in het Noord-Italiaanse Modena, nóg mooier kon zingen. In Ron Howards documentaire Pavarotti zie je ze samen in het lokale koor, aan het begin van de jaren vijftig, in stemmig zwart-wit – een van de vele bijzondere shots die Howard dankzij de medewerking van de familie in zijn film kon opnemen.

Pavarotti stierf in 2007 (leverkanker) op zijn zeventigste. Zijn tweede vrouw, Nicoletta Mantovani, 34 jaar jonger, bleef achter met hun dochtertje Alice, de helft van een tweeling (zoontje Riccardo werd dood geboren). Zijn tweede huwelijk en daarvoor zijn scheiding van Adua Veroni, met wie hij drie dochters kreeg, had in het katholieke Italië voor een nationaal schandaal gezorgd, dat de familie Pavarotti een tijdlang in twee kampen verdeelde. Nogal dramatisch is dus de uitspraak van Luciano, aan het einde van zijn leven en aan het einde van de film, dat hij ‘niet zo’n goede vader is geweest’.

Dat Howard alle betrokkenen een rol kon laten spelen in zijn docu, mag een mirakel heten. Samen met Pavarotti vertellen zij zijn levensverhaal: van de eenvoudige jongen met een wonderstem, die op basis van zijn talent, maar vooral ook door toedoen van notoire klootzakmanagers (Herbert Breslin en later Tibor Rudas) een wereldster werd op het niveau van een rockgod, die moeiteloos ­arena’s uitverkocht.

Hoe goed hij was, is te horen aan een recital uit 1955, met John Wustman aan de vleugel, als hij nog zonder de later karakteristieke baard Pietà, signore, di me dolente! zingt, met zo’n unieke tenorale klank dat de tranen je ogenblikkelijk in de ogen springen.

Zijn doorbraak kwam acht jaar later, toen hij op Covent Garden in La bohème inviel voor de grote Di Stefano. Ook daarvan laat Howard mooie beelden zien, net als van de beruchte aria uit La fille du régiment met negen hoge C’s achter elkaar. Pavarotti wordt hier vanuit de coulissen van opzij gefilmd, waardoor je goed kunt zien wat een fysieke topprestatie hier wordt geleverd.

Lief: dochtertje Cristina die ‘papa! schreeuwt als ze ziet dat haar vader in de rol van Cavaradossi in Tosca op het toneel wordt doodgeschoten.

Howard onderstreept met knap gekozen muziekfragmenten de dramatische momenten in Pavarotti’s leven. Na het verhaal van de breuk met de sopraan en tevens zijn assistente Madelyn Renée na een verhouding die jaren duurde (ze vertelt er zelf over) volgt een aangrijpend Vesti la giubba, met betraande ogen door Pavarotti gezongen.

Een koor van beroemde sprekers bezingt de grootheid van Pavarotti, van Plácido Domingo, José Carreras en Zubin Mehta tot Bono. Ook zijn beide echtgenotes en al zijn dochters zeggen veel liefdevols.

Jammer is wel dat Howard de optiek van Hollywood heeft laten prevaleren. Er wordt met geen woord gerept over de grootste artistieke tegenslag van Pavarotti’s leven, als hij in 1992 op het toppunt van zijn roem wordt uitgejouwd in La Scala, of over het publieke geheim dat de ­grote tenor nauwelijks noten kon lezen.