Advies Kunstraad: uitbreiden voor meer diversiteit

Dat is nodig om de strategische prioriteiten van cultuurwethouder Touria Meliani – meer ­diversiteit en inclusie – te vertalen, aldus voorzitter ­Felix Rottenberg.

In aanwezigheid van het gehele culturele veld overhandigde Rottenberg vrijdagmiddag in Nieuw Dakota op de NDSM-werf adviezen aan cultuurwethouder Meliani over de samenstelling van de Amsterdamse Basis­infrastructuur en over kunst, culturele diversiteit en inclusiviteit.

Voor de kunstraad is het belangrijk dat de A-Bis ‘de veelkleurigheid, de dynamiek en het kosmopolitische karakter van Amsterdam’ representeert. “Amsterdam is een interculturele stad waar minderheden een meerderheid vormen. Diversiteit is geen doel op zich, maar de realiteit van een verander(en)de bevolkingssamenstelling. Alle Amsterdammers moeten zich voldoende gerepresenteerd, gerespecteerd en gehoord voelen – in al hun verscheidenheid. Het zware accent dat wethouder Meliani nu op inclusiviteit legt, is vanuit dat perspectief hard nodig.”

Bij het samenstellen van de A-Bis heeft de Kunstraad niet gekeken naar kwaliteit; er wordt rekening gehouden met waar de totale A-Bis aan moet voldoen. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen ‘internatio­nale topinstellingen’, ‘funderende ­instellingen in de stad’, ‘instellingen die in de landelijke BIS zitten of (waarschijnlijk) zullen komen’ en ‘instellingen met bewezen prestaties op het gebied van de beleidsdoelstellingen kunst en cultuur 2021-2024’.

Tot de funderende instellingen ­behoren het Bimhuis, dat in de vorige ronde nog flink werd gekort, Pakhuis De Zwijger, het Bijlmer Parktheater en CBK Zuidoost. Instellingen met een staat van dienst op de beleidsdoelstellingen van het college zijn onder meer Nowhere, Imagine IC, ISH Dance Collective, Framer Framed en Orkater – het muziektheatergezelschap van Marc van Warmerdam dat nog niet weet of het in het landelijke cultuurplan 2021-2027 komt. De enige instelling die in vergelijking met vier jaar geleden uit de A-Bis valt, is Stichting Tolhuistuin, die bezig is met een herpositionering en daarom volgens de Kunstraad beter uit is onder de paraplu van het Amsterdams Fonds voor de Kunst.

In De Balie zei Meliani vorige maand dat ze wil kijken naar het programma, publiek én de directies en besturen van culturele instellingen.

Felix Rottenberg: “Wij hanteren daar een eigen lijn in. Maar laat ik haar eerst even complimenteren: zij vertelt dit verhaal overal, en dat begint door te werken bij de instellingen die daarop achterliepen. En dat zijn er nog steeds heel veel, maar wat je nu merkt is dat ook de gevestigde instellingen er meer acht op slaan. Dat is de kracht van deze wethouder: dat ze overal dit verhaal vertelt.”

En wat is de lijn van de Kunstraad?

“Wij doen 21 aanbevelingen. Een daarvan is een nulmeting aan het begin van het Kunstenplan; een online-enquête waarmee instellingen kunnen meten wat ze doen op het gebied van inclusie, die zou moeten leiden tot een prioriteitenlijst en een integraal actieplan. Maar dat kan alleen als de dagelijkse leiding van de instelling dat als topprioriteit ziet.”

Wat gebeurt er met de uitkomsten van die nulmeting?

“Die bewaren we zorgvuldig en over vier jaar kijken we of de doelstellingen zijn bereikt. Instellingen worden afgerekend op hun eigen actieplan. Je verantwoordt je integraal, dus ook op inclusief beleid, wat in het komende Kunstenplan nu eenmaal een van de prioriteiten is. Als blijkt dat een club dat niet serieus neemt, veroorzaakt die club een probleem voor zichzelf.”

In dat kader stelt de Kunstraad ook voor om een ‘chief cultural diversity officer’ te benoemen.

“Zoals de gemeente dat ook heeft voor wetenschap en technologie, zou er ook iemand moeten komen die in een vrije rol, maar met een bepaalde status, gesprekspartner is van de gemeente én culturele instellingen. Ik ben heel benieuwd hoe dat valt, want dat is natuurlijk ook bedreigend voor de bestaande structuren en verhoudingen op het stadhuis.”

De Kunstraad wil kunst en cultuur ook inzetten tegen polarisatie in de wijken.

“Vergis je niet, kunst en cultuur kunnen een zeer hechtende functie vervullen. Culturele instellingen kunnen buurtbewoners dichter bij elkaar brengen met speciale programma’s, en kunst heeft ook het vermogen om nieuwe generaties aan zich te binden. Ook daarom moet het subsidie­stelsel aansluiten bij de dynamiek die we vooral in de wijken zien.”

Is er genoeg geld voor alle plannen?

“Nee, dat is een groot probleem. Er is 185 miljoen begroot voor kunst, inclusief erfgoed. Daarvan vloeit minstens 30 miljoen aan huisvesting weer terug naar de gemeente, dus het is eigenlijk maar 150 miljoen. Op een begroting van 5,5 miljard euro! Wij hebben er twee jaar geleden voor gepleit dat er een substantieel bedrag bij moet. En met 40 miljoen ben je er eigenlijk nog niet, als we ook nog serieus werk willen maken van de ‘fair practice code’ komen er tal van kleine instellingen gigantisch in de knel.”