Actrice Dahiana Candelo: ‘Mijn vertrekpunt als maker is pijn en verwarring’

Wat voor werk maak je?

“Ik zag mezelf lange tijd niet als maker. In het derde jaar van de acteursopleiding moest iedereen iets maken. Ik was destijds een onzeker meisje met een groot ego en durfde niemand aan te spreken, dus was ik in mijn eentje. Uiteindelijk heb ik de afgestudeerde Silke van Kamp gevraagd om regie te doen. We maakten een korte performance over Frida Kahlo, maar ik hield sterk het gevoel over dat ik iets anders wilde vertellen, alleen wist ik nog niet hoe.”

“In 2021 kwam ik in het nieuwe makerstraject van het Bijlmer Parktheater terecht en daar heb ik Reflejo geschreven, wat over de vloeibaarheid van identiteit gaat, met Kahlo als uitgangspunt. Daar heb ik vervolgens steeds nieuwe versies van gemaakt, en van elke nieuwe poging leerde ik. Deze voorstelling is voor mij dus ook echt een reflectie op mijn artistieke groei. Als mens, maker en actrice.”

“Inmiddels voel ik me echt een maker. Nu own ik die term, dus kan ik je vraag beantwoorden. Ik maak wat voor mij noodzakelijk is, maatschappelijke thema’s waar ik geen grip op kan krijgen. Tio gaat bijvoorbeeld over een jongen die seksueel misbruikt is. Jongens durven daar nog minder goed over te praten dan meisjes. En onze maatschappij wil er liever niets over zien, horen of lezen. Maar juist die afweer, het niet erover praten, is een belangrijk oorzaak van problemen en klachten bij zowel de slachtoffers als daders.”

Wat betekent het woord theater voor je?

“Verbinding. Verbinding met de performer, de persoon die op het podium staat, in het hier en nu. Als ik zonder decor, kostuum en gitarist moet repeteren besef ik steeds weer: alles kan weg. Ik, de mens, die verbinding met het publiek maakt, ben het enige wat niet kan ontbreken. Dat is eng en heel kwetsbaar, maar ook de magie van theater.”

Waar haal je inspiratie uit?

“Ik vertrek als maker vanuit pijn en verwarring. Vaak persoonlijke pijn. Mijn voorstelling Reflejo betekent dan ook veel voor mij. Ik ben er een ander mens door geworden. Dat klinkt overdreven, maar is echt zo. Ik heb jarenlang gezocht naar mijn plek in de maatschappij, naar wie ik was, waar ik voor moest staan of hoe ik me tegenover anderen moest verhouden. Als Nederlander, als latina. Maar ik heb daar een antwoord op gevonden en ik probeer met mijn voorstelling het publiek in die catharsis mee te nemen.”

Hoe hoop je dat je publiek de zaal verlaat?

“Ik hoop met een stukje empathie. Dat ik ze aan het denken zet over hun vooroordelen en met wat ik ze vertel hun blikveld een beetje verruim. Ik probeer ook doelgroepen aan te spreken die je niet snel in het theater ziet. Dat is iets waar ik bewust mee bezig ben in het maakproces.”

“Ik heb een tekst geschreven die vrij abstract en associatief is, maar ik wil ook dat iemand als mijn moeder, die nooit naar het theater gaat en niet heel goed Nederlands spreekt, het snapt. Dus ik zoek naar die balans: hoe kan ik het prikkelend maken, maar ook begrijpelijk voor mensen die niet zo getraind zijn als het gemiddelde theaterpubliek.”

Welke voorstelling heeft je recentelijk geraakt?

“Sea of Silence van Floor Houwink ten Cate. Ik vond het spannend hoe daarin een groot thema is verpakt in een absurdistische circusvorm. Maar vooral werd ik er enorm door geraakt, ik heb lang niet zo gehuild in het theater.”

“De voorstelling liet mij de wanhoop, pijn en teleurstelling voelen die met huiselijk geweld gepaard gaan. Dat zijn onaangename emoties, maar zorgen ervoor dat ik met een opener blik naar een slachtoffer van huiselijk geweld zal kijken. Ik heb soms het idee, ik weet niet of dat typisch Nederlands is, dat het allemaal vooral luchtig moet zijn, maar ik geloof dat als we als mens vaker geconfronteerd worden met de pijn van anderen, wij beter in staat zijn om begrip te tonen.”