Films maken is een marteling, zegt Gouden Palm-winnaar Nuri Bilge Ceylan: ‘Maar als ik het niet doe, voel ik me nog slechter’

Op een filmfestival waar alles vooral snel moet, brengt Turkse filmmaker Nuri Bilge Ceylan rust met zijn drieënhalf uur durend drama About Dry Grasses. En dat is nog de ingekorte versie, vertelt hij in een – hoe kan het ook anders – ongewoon lang gesprek.

Het filmfestival van Cannes draait om het kijken van films. Maar het spreken van makers, die met journalisten – vaak in groepjes – praten om hun film en hun maakproces te duiden, is net zo belangrijk. Dit zijn vaak snelle gesprekjes van vijftien, twintig, of – met een beetje geluk – vijfentwintig minuten. Soms is er ook een tolk bij, wiens aanwezigheid de bruikbare interviewtijd meteen halveert.

Met de Turkse filmmaker en Gouden Palmwinnaar Nuri Bilge Ceylan (Winter Sleep, The Wild Pear Tree) kreeg Het Parool een gesprek aangeboden van vijftig minuten – met elf andere journalisten, dat dan weer wel. Toch is dat een unicum op het festival, waar alles vooral snel moet.

Winter in een Turks dorp

Sowieso staat Ceylan niet bekend om snelheid. Zijn film About Dry Grasses, die is geselecteerd voor de hoofdcompetitie van deze editie van het festival, duurt drieënhalf uur. Eigenlijk zou hij ruim vijf uur duren, biecht Ceylan op, maar hij is flink ingekort in de montagekamer.

About Dry Grasses speelt zich af in een afgelegen Turks dorp in het midden van de winter, waar een basisschooldocent tegen zijn zin woont. De film heeft iets literairs. Met zijn lange dialogen, langzame tempo en moreel verdorven hoofdpersonage doet hij denken aan het werk van Russische romanschrijvers – in het gesprek noemt Ceylan niet geheel toevallig Dostojevski als een van zijn grootste inspiratiebronnen.

“Sinds het maken van mijn laatste film concentreer ik me meer op gesprekken,” licht Ceylan toe. “Ik hou van gesprekken. Om er naar te kijken, bedoel ik dan. Want in mijn dagelijks leven luister ik eigenlijk liever. Dus ik zou jullie nu liever vragen stellen, in plaats van jullie vragen te beantwoorden.”

Dat is lastig voor een filmmaker, die vaak met mensen moet praten. In dit soort interviews, maar ook op de lange dagen op de set – het filmen van één zo’n lange dialoogscène duurt minstens een week, vertelt hij.

Nooit tevreden

Ceylan beschrijft filmmaken dan ook als ‘een marteling’. “Ik voel me genoodzaakt om films te maken,” verzucht hij. “Dat betekent niet dat ik filmmaken belangrijk of zinvol vind. Ik maak geen films vanuit een politiek belang. Ik maak films omdat ik niet anders kan. Maar het is vreselijk. Als je een melancholisch persoon bent, heb je iets transcendentaals nodig, iets oneindigs. Iets waar je je ziekte in kan stoppen. Voor mij is dat film.”

‘En dan voel je je beter?’ vraagt een collega hoopvol. Ceylan lacht. “Nee. Ik ben nooit tevreden, maar het maken van films is als therapie, zal ik maar zeggen. Als ik het niet maak, voel ik me nog slechter. Zoals ik al zei: ik ben een ziek man.”