We hebben armoede genormaliseerd – dat is het grootste probleem

Ergens in de bovenbouw van de middelbare school had ik een discussie met mijn vader over inkomensongelijkheid in Nederland. Het moet naar aanleiding van een les maatschappijleer zijn geweest tijdens de laatste economische crisis rond 2008. En dat ik mijn vader toen vroeg tot welke klasse wij nou eigenlijk behoorden. We hadden het niet breed thuis, maar ik had opgeleide ouders die meerdere talen spraken, boeken lazen en aan de universiteit in Afghanistan hadden gestudeerd.

Waren wij middenklasse, vroeg ik mijn vader. Hij antwoordde dat er in Nederland geen middenklasse bestaat, alleen bovenklasse en onderklasse. Ik weet nog dat ik dat toen een overdreven statement vond.

De afgelopen week las ik in meerdere kranten goede stukken over de groeiende inkomensongelijkheid in Nederland. En dat waar je wieg staat de koers van je leven bepaalt. Ik vraag me altijd af bij deze artikelen, die elk jaar een aantal keer verschijnen en in verschillende vormen ongeveer dezelfde conclusie trekken – namelijk dat we het in Nederland niet heel eerlijk geregeld hebben en er echt met spoed verbetering moet komen – voor wie ze nou geschreven worden? Eigenlijk vertellen ze ons niks nieuws, maar alleen dat wat we al wisten alleen maar erger wordt. En niemand grijpt in.

Bestaanszekerheid zou een universeel mensenrecht moeten zijn en dus vrij toegankelijk voor iedereen. Dat houdt onder andere in basisbehoeften als een huis, eten, drinken, kleren, onderwijs, zorg, stroom, water. Maar ook een inkomen dat voorziet in die behoeften. En laat nou net diezelfde (voormalig) publieke voorzieningen de afgelopen decennia zijn gecommercialiseerd en tot ongekende hoogten in prijs zijn gestegen door beleid dat publieke voorzieningen niet ziet als basisbehoeften waar iedereen recht op heeft maar als verdienmodel waar de hoogste bieder de beste levenskwaliteit koopt. En zij die zich geen levenskwaliteit kunnen veroorloven? Die leven ongezonder en dus korter.

Niet alleen zijn sinds mijn vaders statement de armen armer geworden en de rijken rijker, we hebben armoede ook meer gecriminaliseerd dan ooit. Als je niet voldoet aan een bepaalde levensstijl en inkomensnorm, wordt je ruimte in de samenleving vaak indringend beperkt. Als we iemand zien slapen in een portiek, denken we na over hoe we het de volgende keer zo kunnen bouwen dat er geen dak- of thuisloze meer kunnen slapen. In plaats van nadenken over huisvesting voor iedereen.

Maar eigenlijk is het criminaliseren van armoede niet eens het grootste probleem. Het is het normaliseren ervan. Hoe kunnen er in een van de rijkste landen ter wereld mensen op straat slapen? Hoe kunnen er in een van de rijkste landen ter wereld kinderen met honger naar school gaan? Hoe kunnen er in een van de rijkste landen ter wereld mensen niet meer voorzien in hun basisbehoeften?

Heeft mijn vader dan toch gelijk gekregen?

Rapper en schrijver Massih Hutak (1992) schrijft elke week een column voor Het Parool. Lees al zijn columns hier terug.