Waar moeten we met ons medelijden heen? En wat hebben de slachtoffers eraan?

Een aardbeving in Turkije en Syrië en bombardementen in Oekraïne. Ik hou er niet van rampen met elkaar te vergelijken.

In Turkije en Syrië sterven mensen door de natuur, in Oekraïne moorden mensen elkaar uit. Alle doden zijn gelijk, maar de ene strijd is onontkoombaar terwijl de andere valt te voorkomen. Eén woord van een leider en duizenden en duizenden soldaten blijven in leven. Aardbevingen kennen echter geen leider, zij gehoorzamen aan natuurwetten en die kennen God noch gebod.

Is het ook een natuurwet dat mensen op een gegeven moment elkaar op leven en dood willen bestrijden? En dat er vervolgens meer slachtoffers vallen dan door een aardbeving?

Ik denk het wel. Sinds de mens kan nadenken, vindt hij het doden van soortgenoten een fraaie gedachte. En taal lijkt uitgevonden om te kunnen liegen, om oorlogen te verklaren, om het bevel tot executies te geven.

Even raakte ik gisteren verward. Zat ik nu naar Oekraïne te kijken of naar beelden uit Turkije? Het was Syrië. Een land dat nog in oorlog is trouwens.

De beelden van de oorlog en van de aardbeving lijken op elkaar: rook, ingestorte huizen, huilende mannen en vrouwen, lijken, ambulances, een kind dat iets zoekt (je verdringt wat het zou kunnen vinden), een huilende jonge moeder die eveneens iets zoekt (je verdringt waar zij waarschijnlijk bang voor is). Het scherm lijkt met me mee te huilen.

Oorlog trek ik me meer aan, want wat kan ik doen tegen natuurgeweld? Voor een oorlog is iemand verantwoordelijk. Die schuivende tectonische platen kunnen we niet voor het gerecht slepen.

Ik geloof niet dat er in Nederland iemand van Turkse afkomst is die zich sinds gisteren nog bezighoudt met de oorlog in Oekraïne. Terecht ook. Niet alleen zijn er misschien familie en vrienden na de aardbevingen dood of in gevaar, het landschap waar hij of zij en zijn of haar voorouders vandaan kwamen, is waarschijnlijk totaal veranderd en kapot.

Dat vergroot de afstand zonder dat precies is te zeggen tussen wat en wat. Tussen de Turkse Nederlanders en Turkije, tussen hen en hun verleden, tussen hen en hun ouders? Soms is er te veel leed op de wereld en moet je keuzes maken. Helaas is er altijd te veel leed op de wereld.

Van oorlog en aardbevingen word ik onrustig. Waar moeten we met ons medelijden heen? En wat hebben de slachtoffers eraan? Heb ik wel genoeg medelijden? Hoe moet ik dat tonen, behalve dan door wat geld over te maken? Ik weet het niet. Waar is rust?

Theodor Holman (1953) is columnist, schrijver, televisie- en radiomaker. Elke dag, uitgezonderd zondag, lees je hier zijn column. Lees al zijn columns terug in het archief.

Reageren? t.holman@parool.nl.