Vrouwelijke kunstenaars moeten veel meer van zichzelf weggeven willen ze carrière maken

Al mijn favoriete kunstenaars zijn vrouwen. Zowel de ‘oude garde’ Sophie Calle, Marina Abramovic, Tracey Emin. Tot aan de jonge Nederlandse makers die ik ken en volg en bewonder: Nora El Koussour, Caro Derckx en Leyla de Muynck.

Wat me, als ik erover nadenk, opvalt is dat de overeenkomst tussen al deze vrouwen is, of het nu in het begin van hun carrière is of heel laat (Marina Abramovic is nu 76 jaar oud), dat het allemaal extreem sterke persoonlijkheden zijn en dat hun persoonlijke levens incluis alle strubbelingen zichtbaar zijn in wat ze doen. Alsof hun werk een dagboek is.

Alsof hun werk veel intrinsieker noodzakelijk was om te maken, dan kunst (in zijn algemeenheid, dus pak me niet op die ene uitzondering) gemaakt door mannen.

Neem Pablo Picasso. Zien we zielenroerselen? Niet echt. Jeff Koons? Nee. Damien Hirst? Nada. Renzo Martens? Nope. Het gaat allemaal over anderen. Alsof het leven zelf zo gemakkelijk is dat er alle ruimte is voor onderwerpen waar ze niet direct zelf onderdeel van zijn. Niet dat er geen engagement in zit, maar altijd van een afstand.

Zijn dat dan geen goede kunstenaars? Jawel, ik presenteer u even de top in een minitijdlijn van de hedendaagse kunsten. Maar écht raken, dat doet het wat mij betreft toch pas wanneer het pijn doet bij de maker zelf. En dan kom je zelden uit bij mannen.

De vraag is of dat aan de vrouwen ligt (maken die nu eenmaal ander werk?), of aan onze perceptie en verwachtingen van kunstenaars. Zou het werk van Jeff Koons, als hij een vrouw was geweest, net zo bekend en groot zijn geworden in de kunstwereld? (nee)

Ik meen dus dat er veel hogere eisen worden gesteld aan vrouwelijke kunstenaars (en laten we alle andere makers die zich niet als man definiëren daar ook in meenemen, want waar kom je díé nou tegen in je kunstgeschiedenisboeken?).

En dit zie je ook terug in verkoopprijzen. Die liggen bij mannelijke kunstenaars – ook vandaag nog, nu hier steeds meer aandacht voor is – gemiddeld vele malen hoger dan de opbrengsten van kunst gemaakt door vrouwen. Kennelijk zijn dingen die door mannen zijn aangeraakt in deze wereld toch gewoon meer waard.

Mijn korte analyse is dat vrouwen (en andere niet-mannen) niet alleen veel meer risico’s moeten nemen, maar ook veel meer (persoonlijke) grenzen moeten overschrijden en vooral ook veel meer van zichzelf móéten weggeven voor een succesvolle carrière in de kunsten.

Het levert ook nog eens veel minder op.

En dat terwijl, en daar begon ik mee, als je het mij vraagt, kunst gemaakt door niet-mannen uiteindelijk vaak het meest raakt. Het diepst binnenkomt tot in al je haarvaten en het puntje van je tenen. Wakker liggen doe je niet van mannen. It’s her and them, always.

Tinkebell schrijft elke week een column in Het Parool. Lees al haar columns hier terug.