VAR staat na voetbalzomer ter discussie

Over drie weken gaat de eredivisie weer van start. En dan maar afwachten in hoeverre het VAR-effect van deze voetbalzomer op Nederland gaat overslaan. Zowel tijdens het WK vrouwen, Copa America als Gold Cup is pijnlijk duidelijk geworden hoe de normen van de Video Assistance Referee (VAR) aan het verschuiven zijn. Met serieuze consequenties voor het voetbal als contactsport als deze nieuwe trend niet wordt afgestopt.

Al deze toernooien werden beslist doordat futiliteiten maximaal werden gestraft. Drie strafschoppen waren bepalend voor Nederland – Verenigde Staten (finale WK vrouwen), Brazilië – Peru (finale Copa America) en Mexico – Haïti (halve finale Gold Cup) en zouden vóór de intrede van de VAR niet zijn toegekend.

Incidenten die een kentering betekenden in het proces dat zich tijdens het WK 2018 en het afgelopen seizoen in de eredivisie heeft ontwikkeld tot een verbetering van het topvoetbal. Met dank aan specialisten als Danny Makkelie, die niet alleen bewees in het veld maar ook voor de beeldschermen van topniveau te zijn. Zo werd een solide basis gelegd om de VAR verder te verbeteren.

Inmiddels is duidelijk dat het nog niet overal zo werkt. En rijst de vraag of deze voetbalzomer slechts een incident is of ook voor de eredivisie en Champions League de nieuwe norm wordt. Een nachtmerrie voor de verdediger, die bij iedere vorm van contact het risico van een strafschop loopt. Zoals Stefanie van der Gragt, Carlos Zambrano en Hervé Bazile hebben ervaren.

Neem Van der Gragt, die bij een poging om de bal weg te trappen licht de schouder van Alex Morgan raakte. Later kakelde iedereen dat de Amerikanen verdiend hadden gewonnen, maar daarmee werd te gemakkelijk voorbijgegaan aan het effect van de onterecht gegeven penalty. Het betekende hét kantelmoment in de finale, dat het juist in deze fase zoekende Team USA weer in het zadel zou helpen.

Net zoals in de slotfase van Brazilië – Peru. Bij een 2-1 voorsprong en met tien man stonden de Brazilianen zwaar onder druk. Tot een schouderduw van de Peruviaan Carlos Zambrano tegen Everton tot verbijstering van alles en iedereen met een penalty werd bestraft.

Hetzelfde overkwam Haïti in de halve finale van de Gold Cup tegen Mexico. Bij 0-0 in de verlenging trapten Hervé Bazile en de Mexicaan Raul Jiminez tegelijk naar de in de lucht hangende bal. Daarbij raakten de schoenen elkaar, meer niet. Toch zag de VAR er een strafschop in en zwaaide voor Mexico de deur open naar de gedroomde finale tegen de Verenigde Staten.

Allemaal beslissingen die het uitgangspunt van de VAR, het verhogen van fair play, aantasten. Maar dat niet alleen. Verdedigers lopen bij lichamelijk contact nu serieuze risico’s, zoals bij een tackle, schouderduw of kopduel. Zo is de VAR bezig de ziel van het voetbal te veranderen en dat is onaanvaardbaar.

Reageren op columnist Jaap de Groot? j.degroot@parool.nl