Schuld en angst waren hun benen waarmee ze na de oorlog aan het strompelen waren

Oorlog.

Zo’n begrip dat je het liefst in een vuilniszak stopt. Maar wat in zo’n vuilniszak komt – we noemen het dan lijkenzakken – zijn de consequenties van oorlog.

De mens als afval – dat is oorlog.

Vandaag is het een jaar geleden dat Rusland Oekraïne binnenviel.

Om oorlog te voeren? Nee, om vrede te brengen, zegt Poetin.

Maar het is toch oorlog? Nee, het is een speciale operatie, zegt Poetin.

Maar het is toch wel een strijd op leven en dood van de Russen tegen Oekraïne? Nou, nee, het is eigenlijk een strijd tegen Amerika en de Navo, zegt Poetin.

Deze oorlog is een oorlog van welbewuste communicatiestoornissen. De taal expres mutileren om mensen te kunnen mutileren. De taal expres verkeerd gebruiken om een excuus voor strijd te hebben. Valstrikken maken met taal.

Wat is dat met oorlog?

Waarom konden mijn ouders niet over de oorlog spreken? Omdat de meeste woorden waarmee zij waren opgevoed na de oorlog een andere betekenis hadden gekregen: vrede, angst, gezin, vriendschap, betrouwbaarheid, eerlijkheid, ontspanning – ik kan zo doorgaan – dat waren andere Nederlandse woorden geworden wat betreft de waarde en zeker wat betreft gevoelswaarde.

“De oorlog was hier zo erg,” zei mijn grootmoeder, “jullie in Indië boften maar.” Dat zei oma niet één keer, maar wel honderd keer en ook tegen haar kleinkinderen. Ze dacht dat het Japanse krijgsgevangenkamp een tuin was vol fruitbomen.

Mensen begrijpen elkaar niet. Tijdens een oorlog moeten ze elkaar begrijpen. Na een oorlog begrijpen ze elkaar nog minder.

Deze oorlog herinnert mij constant aan mijn ouders; die begrepen ook elkaar niet. Maar ze hielden van elkaar. De oorlog had ze verwond, letterlijk en figuurlijk. Ze leden aan allerlei ziektes door het kamp en wat beiden van elkaar begrepen, was dat ze niet meer gelukkig konden zijn zonder zich schuldig te voelen. Schuld en angst waren hun benen waarmee ze na de oorlog aan het strompelen waren. Houden van was misschien ook wel begrijpen waarom ze elkaar niet konden begrijpen.

Een lezer vroeg: “Hoe denkt u dat dit gaat aflopen?”

Ik lig daarover in mijn luie stoel van cynische somberte vaak na te denken.

Het gaat erger worden. Misschien een atoomaanval en misschien moeten we vechten tegen Russische en Chinese wapens. Vrede zou op dit moment een gevaarlijke pauze zijn in een huilbui die al een jaar duurt en nog jaren kan duren.

En daarna een belofte van beschaving alstublieft, al zal die worden gebroken.

Theodor Holman (1953) is columnist, schrijver, televisie- en radiomaker. Elke dag, uitgezonderd zondag, lees je hier zijn column. Lees al zijn columns terug in het archief.

Reageren? t.holman@parool.nl.