Punten en komma’s: Wat hebben Madrid, Bangkok en Zwolle met elkaar gemeen?

Als eindredacteur stuit je in teksten regelmatig op zaken waarvan je denkt: ik kán dit aanpassen, maar dit wordt wel echt voor de liefhebber en vermoedelijk kraait er geen haan naar als ik het laat zoals het is.

Eén zo’n fijn voorbeeld is de constructie waarin dingen met elkaar worden vergeleken die niet echt iets gemeen hebben. Dat ziet er bijvoorbeeld zo uit: ‘We hebben hier te maken met steden als Madrid, Bangkok en Kopenhagen’.

Dat ‘als Madrid, Bangkok en Kopenhagen’ impliceert dat de drie steden op elkaar lijken en dat er ook nog andere steden zijn die in dit rijtje passen.

Het probleem van de constructie blijkt als je je gaat afvragen: welke steden?

Behalve het zijn van een (hoofd)stad zijn er geen overeenkomsten tussen Madrid, Bangkok en Kopenhagen. Ze lijken niet op elkaar en ze liggen ook niet bij elkaar in de buurt. Welke steden zouden dan nog meer in hun rijtje kunnen passen? Brussel? Kuala Lumpur? Zwolle?

Tja. Geen idee.

In de krant van vorige week stond een leuk voorbeeld dat in dit thema past: ‘Erik Whien is de meest gewilde theaterregisseur van dit moment. Acteurs als Malou Gorter, Bram Suijker en Hannah Hoekstra werken heel graag met hem.’

Dat ‘acteurs als Malou Gorter, Bram Suijker en Hannah Hoekstra’ impliceert dat die drie acteurs tot een categorie behoren van acteurs die allemaal op elkaar lijken. Bovendien zouden er dus nog meer acteurs moeten zijn die ook in deze categorie passen.

Maar ja, wie zijn dat dan?

Het is een beetje zwamneuzerij, want iedereen begrijpt natuurlijk best dat hier niet wordt bedoeld dat de genoemde acteurs een-op-een inwisselbaar zijn. De journalist wil voorbeelden geven van acteurs die graag met regisseur Whien werken zonder elke afzonderlijke acteur te moeten benoemen die dat doet.

Als eindredacteur kun je dan denken: ik laat dit, fout is het toch niet. Het enige probleem is dat als je eenmaal de gekkigheid van de ‘dingen als x, y en z’-constructie hebt gezien, je die niet meer níét kunt zien.

De constructie omzeilen kan heel gemakkelijk. Je schrijft dan bijvoorbeeld: ‘We hebben hier te maken met Madrid, Bangkok en Kopenhagen, maar ook met andere steden’. Of: ‘Erik Whien is de meest gewilde theaterregisseur van dit moment. Onder anderen Malou Gorter, Bram Suijker en Hannah Hoekstra werken heel graag met hem’.

De gekke constructie is dan weg, iedereen begrijpt nog steeds wat er staat en ook de liefhebber heeft weinig meer te zeuren. Ideaal.