Opinie: ‘Wat helpt tegen de drukte? 30 procent toeristenbelasting en een verbod op Airbnb’

Een prognose van de gemeente laat zien dat het aantal toeristenovernachtingen snel op het oude niveau zal zijn. Het college zal daarom rap met een plan moeten komen om het massatoerisme in te dammen. Martijn Badir en Jasper van Dijk doen een paar voorstellen.

Iedereen die de afgelopen maanden door het centrum heeft gelopen heeft het kunnen merken: de toeristische drukte is terug van weggeweest. Hordes toeristen slenteren door de binnenstad alsof de rust tijdens corona slechts een vage droom was. Die rust in 2020 was voor ons reden om samen met twee andere Amsterdammers te beginnen met een volksinitiatief: ‘Amsterdam heeft een keuze’. We wilden voorkomen dat we terugkeren naar de ongebreidelde groei van toerisme van voor de coronacrisis.

De meer dan 30.000 handtekeningen op onze petitie lieten zien dat velen in de stad het met ons eens waren. Er moest een grens komen aan het aantal toeristen dat naar Amsterdam komt. In plaats van schijnoplossingen als spreiding en city marketing gericht op congresbezoekers moesten volgens veel Amsterdammers harde keuzes worden gemaakt.

Hard maximum

De petitie heeft geleid tot een verordening, waarin de gemeente zich wettelijk committeert aan een maximum aantal toeristen. Die werd vorig jaar met overgrote meerderheid aangenomen in de gemeenteraad. Bij 18 miljoen overnachtingen moet het college in actie komen met een breed beleidsplan om te voorkomen dat het aantal toeristen boven de 20 miljoen komt. Dit is natuurlijk nog steeds een zeer hoog aantal, maar in elk geval waren wij opgelucht dat de gemeenteraad zichzelf eindelijk aan een hard maximum had gecommitteerd.

Na een gebrek aan beleid in de afgelopen jaren en een collegeakkoord waarin toerismebeleid niet meer dan een voetnoot bleek te zijn, werd het college begin deze maand met hun neus op de feiten gedrukt: volgend jaar stijgt het aantal toeristen naar verwachting boven de 18 miljoen en in 2024 zelfs boven de 20 miljoen. Als die trend doorzet, zouden we richting 2030 naar de 30 miljoen overnachtingen kunnen gaan.

Zoals de verordening duidelijk vermeldt, dient het college binnen zes maanden met een omvattend plan te komen om te zorgen dat dit niet zal gebeuren. Wij zijn erg benieuwd waar de leden van het college en de vele ondersteunende ambtenaren mee zullen komen. Als economen denken wij alvast graag mee en stellen wij enkele maatregelen voor die wat ons betreft al in het college-akkoord hadden mogen staan.

30 procent toeristenbelasting

Allereerst een forse verhoging van de toeristenbelasting. Zoals bleek uit berichtgeving van Het Parool verkopen de handige vastgoedjongens weer hotels voor recordprijzen. Dit geld had eigenlijk naar de Amsterdamse gemeenschap moeten gaan. Een verhoging van de toeristenbelasting, naar bijvoorbeeld 30 procent, zal niet alleen zorgen voor minder overnachtingen, maar geeft het om geld verlegen college ook de mogelijkheid vele honderden miljoenen euro’s per jaar extra op te halen. Denk eens in hoeveel hotels hiervoor kunnen worden gekocht en omgezet in woningen, hoeveel Nutellashops kunnen worden vervangen door lokale winkels. De gemeente zou gek zijn om dit niet te doen.

Het is ook tijd voor een volledig verbod op Airbnb en andere particuliere vakantieverhuur. Hierdoor daalt het aantal overnachtingen hard. Bovendien is Airbnb onrechtvaardig. Een kleine groep met een koophuis profiteert financieel van de drukte van de stad; de rest van de inwoners ervaart alleen de lasten.

Dagjesmensen

Twee maatregelen dus die het college nu kan nemen om het aantal toeristen onder controle te krijgen. Maar het aantal toeristen is niet het enige probleem. Daarom stelt de aangenomen verordening ook dat het college met een beleidsplan moet komen voor het onder controle brengen van het aantal dagjesmensen en om de overlast aan te pakken in buurten die door toerisme onder druk staan (volgens de gemeente volgen cijfers daarover binnenkort).

Een belangrijk middel daartoe is het weren van overlastgevende toeristen. Ook hier geldt dat bordjes met vriendelijke teksten om niet tegen portieken te plassen en city marketing niet voldoende zullen zijn. Tot nu toe is burgemeester Halsema de enige die scherpe keuzes durft te maken, zoals het verstandige voorstel om coffeeshops alleen toegankelijk te maken voor Nederlanders (het i-criterium). Helaas lijkt de Amsterdamse gemeenteraad de urgentie van een dergelijke oplossing nog niet te zien.

Oftewel, er ligt de rest van het jaar genoeg werk voor het nieuwe college. De verordening stelt dat het college dit kalenderjaar nog plannen moet sturen naar de gemeenteraad. Als Amsterdammers moeten we zorgen dat we het toerismebeleid de komende tijd actief in de gaten houden: de gemeente moet niet weer wegkomen met schijnoplossingen.

Martijn Badir en Jasper van Dijk zijn beide econoom en mede-initatiefnemers van Amsterdam Heeft een Keuze.