Opinie: ‘Stop de klimaathypocrisie’

U heeft het waarschijnlijk gemist, maar de week van de toeslagenaffaire was ook de week waarin onze demissionaire premier andere landen opriep om zich aan te passen aan het veranderende klimaat.

Vandaag zal Mark Rutte (VVD) zich op het internationale toneel, als voorzitter van een mondiale conferentie over klimaatadaptatie, ongetwijfeld weer presenteren als voorvechter van klimaatactie. In eigen land moesten de hoogste rechter én een pandemie er ondertussen aan te pas komen om uitstootvermindering af te dwingen. Deze klimaathypocrisie is schrijnend.

Geen beleid maar toeval

Gaat het in Nederland dan echt zo slecht met het klimaatbeleid? Ja, wel als we het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) mogen geloven. Of we vorig jaar het doel van 25 procent emissiereductie ten opzichte van 1990 hebben behaald, is nog niet bekend, maar in oktober meldde het Planbureau dat dit alleen zou lukken als ‘de tweede golf aan coronabesmettingen omvangrijk is én als de laatste maanden van het jaar niet te koud zijn én de productie van de Nederlandse elektriciteitscentrales niet te hoog uitvalt.’ Kortom, het is niet van beleid, maar van toeval afhankelijk of Nederland voldaan heeft aan het Urgendavonnis van de Hoge Raad en aan de absolute ondergrens van wat er moet gebeuren om opwarming van de aarde te beperken tot twee graden.

Het gebrek aan binnenlandse actie staat in schril contrast met hoe het kabinet zich internationaal presenteert, en de adaptatie­conferentie is hier slechts één voorbeeld van. In een overtuigende toespraak bij de VN in 2019 zei premier Rutte dat ‘de tijd van woorden en politieke beloften voorbij is’. Hij pleitte toen voor stevige maatregelen. Ook in Brussel voeren we, niet gehinderd door enige schaamte over het gebrek aan resultaten in Nederland, het hoogste woord over het klimaat. Samen met koplopers als Denemarken, Finland en Zweden verhoogde Nederland vorige maand het emissiereductiedoel naar 55 procent in 2030, waardoor ons groene imago werd versterkt.

Onze inzet voor een hoger Europees doel dreigt ons collectieve falen echter des te pijnlijker te maken. Het Planbureau voorspelt op basis van zowel vastgesteld als voorgenomen beleid dat Nederland in 2030 zal uitkomen op 34 procent minder uitstoot van broeikasgassen, een gapend gat met het wettelijk vastgelegde doel van minus 49 procent. Naarmate maatregelen uit het Klimaatakkoord verder worden uitgewerkt, zal de voorspelling ongetwijfeld verbeteren, maar we liggen niet op koers voor 49 procent. Laat staan voor 55 procent.

Onleefbare planeet

Nederland heeft alles te winnen bij serieuze emissiereductie. Vanwege het klimaat, vanwege de economische kansen die ontstaan in de energietransitie, maar zeker ook vanwege onze internationale reputatie. De pr-machine van kabinet-Rutte III, het zelfbenoemde groenste kabinet ooit, moet plaatsmaken voor een kabinet dat durft door te pakken met stopzetting van subsidies voor de fossiele industrie, onmiddellijke sluiting van kolencentrales en een stevige nationale CO2-belasting. In tegenstelling tot zijn voorgangers hoeft het nieuwe kabinet daarbij niet te vrezen dat het te ver voor de troepen uitloopt: ook het tempo van de Nederlandse emissiereductie blijft achter bij het Europese gemiddelde.

Ons pleidooi richt zich niet tegen de noodzaak van aanpassing aan het klimaat, maar wel tegen het verwaarlozen van emissiereductie. Voor de invulling van de Climate Adaption Summit 2021 – die vandaag is begonnen – maakt het nogal wat uit of de wereld zich moet voorbereiden op een temperatuurstijging van 1,5 of ruim 3 graden: in het laatste geval koersen we af op een grotendeels onleefbare planeet.

Laten we er daarom voor zorgen dat het volgende kabinet ons positieve buitenlandse imago omzet in serieuze binnenlandse klimaatactie. Tijdens de klimaatmanifestatie op 14 maart kunnen we het publieke draagvlak hiervoor luid en duidelijk laten horen. Als VN secretaris-generaal António Guterres onze premier tijdens de top niet aanspoort tot actie, dan moet de kiezer dat doen.

Mark Brakel (oud-diplomaat en kandidaat-GroenLinkskamerlid) en Liset Meddens (directeur Fossielvrij NL)