Opinie: ‘Laten we echt samen de stad maken, maar dan ook graag op de NDSM-werf’

De NDSM-werf in Amsterdam-Noord is een van de grootste transformatiegebieden van de stad. Inmiddels zijn er al 2500 woningen gebouwd. Dat aantal wordt de komende tijd met nieuwbouw op het westelijke deel van de werf nog verdubbeld. NDSM is ook de thuisbasis van Made Up North: een collectief van talentvolle maakbedrijven en ambachtslieden (denk aan scheepsbouwers, meubelmakers, interieurbouwers en dergelijke).

De gemeente Amsterdam heeft lang beloofd met alle betrokkenen te gaan werken aan de toekomst van het NDSM-terrein. Totdat ze eenzijdig een plan afkondigde voor een groot stadspark, waarvoor de makers moeten wijken. Waarom? Vragen zij zich af. “Groen, maken en wonen kunnen hier echt samengaan, maar dan moet je wel samenwerken”.

Een plek voor en door makers

Ruim vier jaar werkt een collectief van kleine, daar nu gevestigde, maakbedrijven en ambachtslieden aan een coöperatief plan om een creatieve duurzame ‘makerswijk’ te creëren op NDSM-Oost. Een plek voor en door makers, waar de hamer weer is te horen en de 3D-printer zoemt. Een plek waar de ambachten weer tot volle wasdom komen en de mbo’er uit Noord aan de slag kan in de ‘echte’ economie.

Deze enthousiaste makers hebben zich verenigd in Stichting Made up North en besloten geheel in de geest van het huidige stadsbestuur het ‘samen stadmaken’ serieus te nemen en een plan te maken: NDSM Maakstad. Een cluster van technische werkplaatsen waar leerlingen, meesters en alle ambachten door elkaar werken. Open werkplaatsen waar ook de Amsterdammer aan mee kan doen waar je een echt vak kunt leren. Een plan in de geest van de geschiedenis van de NDSM.

Een aantal jaren geleden vond het collectief hierover een gewillig gehoor bij de gemeente. Men vond het uniek dat maakbedrijven zelf met een plan kwamen. Dat ze iets terug willen geven aan de stad en zelf coöperatief willen ontwikkelen. Een plan met arbeidsplaatsen en scholing voor jonge praktijkwerkers.

In maart 2020 kwam er echter een kentering in de gesprekken met de gemeente. Wegens de verdubbeling van de woningbouwopgave op NDSM-West werd door wethouder Marieke van Doorninck het haalbaarheidsonderzoek Groen en Sport aangekondigd voor NDSM-Oost. De makers werden hierdoor overvallen, maar snapten de noodzaak voor meer vergroening.

Gezien de enorme omvang van het terrein leek het logisch dat iedereen water bij de wijn zou doen en zich zou focussen op de vraag hoe we integraal in het gebied de verschillende ruimtebehoeften van kunst, cultuur, wonen, horeca, groen maar ook de bedrijvigheid kunnen combineren. Want dat is samen stad maken.

Omarm de lokale maakbedrijven

Inmiddels is het collectief anderhalf jaar verder. De Omgevingsvisie Amsterdam 2050 kende een verrassing: geheel NDSM-Oost wordt een stadspark. De gemeente houdt sindsdien verzoeken tot overleg af, ondanks een door de gemeenteraad aangenomen motie waarin de wethouder wordt verzocht in overleg te treden met Stichting Made up North en de ondernemers op het terrein.

De suggestie wordt nu gewekt dat groen en ambacht niet samen zouden kunnen gaan. Een gemiste kans voor het unieke NDSM-gebied, wat zich juist kenmerkt door menging van diverse functies. De maakbedrijven en andere gebruikers kunnen er juist toe bijdragen een park te maken waarin groen, recreatie, cultuur én lichte maakindustrie naast elkaar bestaan en elkaar versterken in plaats van verstoren.

Woensdag beslist de raad over NDSM-Oost. In een stad die de donuteconomie heeft omarmd, zou het niet meer dan logisch zijn de makers in die plannen voldoende plek te geven. In Amsterdam is een menging van functies mogelijk en noodzakelijk, maar het behoeft wel actieve sturing van de gemeente op meer dan ‘groen’ of ‘wonen’. Laten we NDSM-Oost als voorbeeld stellen: Laten we echt samen de stad maken. Wij bieden graag onze medewerking aan.

Huib Koel (oprichter Stichting Made up North en scheepsbouwer bij WoodiesAtBerlin), Rob Post (voorzitter van Veban, de ondernemersvereniging Amsterdam Noord), Kees Noorman (voorzitter Oram, ondernemersvereniging Amsterdam) en Piet Renooy (onderzoeker en medeauteur van het essay Terug naar de toekomst: waarom NDSM Oost het gaat maken)