Opinie: ‘Laat hoogbegaafde kinderen ook eens verliezen’

Marcel Levi meldt in zijn column met als titel ‘Hoogbegaafd is niet hetzelfde als succesvol’ van afgelopen zaterdag dat hij gevoelens van medelijden beleeft als hij een trotse ouder van een hoogbegaafd kind hoort spreken over zijn of haar getalenteerde pupil. Levi’s boodschap voor hen luidt dat je als ouder naast het stimuleren van talenten de dure plicht hebt ervoor te zorgen dat deze kids goed landen in de maatschappij. Mooi doel!

Zoals de titel van de column al aangeeft is hoogbegaafdheid niet per se een garantie op succesvol zijn op sociaal en maatschappelijk vlak. Ieder kind moet iets worden aangeleerd van de zogeheten executieve vaardigheden, die onontbeerlijk zijn voor een uitgebalanceerde en kansrijke ontwikkeling. Beschouw het als elf basisvaardigheden die je helpen op velerlei vlak en je maken tot een prettige, initiatiefrijke en sociale burger.

Emotieregulatie

Een concreet voorbeeld ter verduidelijking van het nut ervan is het spelen van een bordspel thuis. Denk hier aan een damspel of een spelletje risk met een handjevol gezinsleden. Het kind leert zijn verlies te incasseren als hij of zij het potje dammen niet wint of niet de ultieme heerser wordt van diverse continenten op het riskbord. Gevalletje emotieregulatie, waarbij kinderen leren omgaan met verlies. En dankzij het níet winnen van het spel doet hij of zij wellicht het inzicht op een volgende keer te kunnen winnen door het aanleren van een andere manier van spelen. Laat ze dus niet per definitie winnen!

In mijn rol als begeleider passend onderwijs op twee middelbare scholen werk ik samen met leerlingen om ze vaardiger te laten worden in het maken van hun schoolwerk en hierin meer eigenaarschap te krijgen, waardoor ze leren zelfstandiger te worden. Naast ‘plannen en organiseren’ zijn ook ‘timemanagement’ en ‘volgehouden aandacht’ vaardigheden die aan bod komen. Dit geldt uiteraard voor alle typen leerlingen. Wat betreft de hoogbegaafden onder hen verwacht een groot aantal ouders of leraren niet dat juist deze slimmerds hier begeleiding bij nodig hebben. Ze zouden toch beter moeten weten en kunnen?!

Hoogbegaafde kinderen hebben door hun slimheid vaak al op jonge leeftijd allerlei trucjes uitgedacht om taken sneller en eenvoudiger uit te voeren. Geen doodzonde, maar ook zij zullen, doe- en stapsgewijs, de tools in huis moeten hebben om op den duur meer complexe taken te kunnen uitvoeren. Dus met wat meer bewustzijn en het gebruik van de executieve vaardigheden voor hoogbegaafden – thuis en op school – is de kans op succes groter, ook op sociaal en maatschappelijk vlak.

Leo Tjoelker, Amsterdam